Gürcüstan limanlarından Bakıya blok qatar marşrutu: Orta Dəhlizin strateji üstünlükləri - ŞƏRH

Gürcüstanın Qara dəniz limanlarından Bakıya blok qatarlarının göndərilməsi ilə bağlı imzalanan razılaşma regionun logistika xəritəsində yeni mərhələni işarələyir. Xəbərdə bildirildiyi kimi, “Gürcüstan Dəmir Yolları” SC və “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC arasında əldə olunan anlaşma çərçivəsində Batumi, Poti və Tbilisi marşrutları Abşeron, Sumqayıt və Ələt terminalları ilə birləşdiriləcək. Yeni xidmət yük sahiblərinə öncədən planlaşdırılmış qrafik üzrə konteynerlərini Bakıya ən qısa müddətdə daşımaq, boş konteynerlərin geri qaytarılma müddətini əvvəlcədən bilmək imkanı yaradacaq. Bu isə həm vaxt itkisinin qarşısını alacaq, həm də əlavə xərclərə qənaət təmin edəcək.

Bu razılaşma əslində yalnız iki ölkənin dəmir yolu qurumları arasında texniki əməkdaşlıq deyil, Cənubi Qafqazın nəqliyyat və logistika sistemində daha geniş bir inteqrasiyanın nümunəsidir. Son illərdə dünya ticarətində baş verən dəyişikliklər, xüsusilə də Avropa ilə Asiya arasındakı yük axınlarının şaxələndirilməsi, alternativ marşrutlara olan tələbi artırıb. Ukrayna müharibəsi və Qara dənizdə risklərin çoxalması fonunda Şərq-Qərb dəhlizlərinin əhəmiyyəti daha da artıb. Bu çərçivədə Azərbaycanın Ələt Beynəlxalq Dəniz Limanı və oradan keçən Orta Dəhliz əsas tranzit mərkəzlərindən birinə çevrilir. Gürcüstanın Qara dəniz limanlarının bu dəhlizə birbaşa inteqrasiyası isə regionun nəqliyyat xəritəsində yeni balans yaradır.

Qlobal bazarlarda konteyner daşımalarının qiyməti və müddəti əsas göstəricilərdən biridir. Avropa ilə Asiya arasındakı ənənəvi marşrutlardan biri olan Suez kanalı üzərindən keçən dəniz yolunda daşımaların müddəti orta hesabla 35-45 gün çəkirsə, Orta Dəhliz üzərindən bu rəqəm təxminən yarıya enir. Əgər blok qatar sistemi ilə konteynerlər Gürcüstan limanlarından Bakıya və oradan Orta Asiya istiqamətinə sürətli şəkildə daşınarsa, bu, region ölkələrinin rəqabət üstünlüyünü ciddi şəkildə artıracaq.

Əlavə olaraq nəzərə almaq lazımdır ki, yük daşımalarında ən böyük problemlərdən biri limanlarda və terminallarda konteynerlərin saxlanma xərcləridir. Gürcüstan Dəmir Yollarının rəhbərliyinin qeyd etdiyi kimi, konteynerlərin hər gün terminallarda saxlanılması əlavə ödəniş tələb edir. Yeni razılaşma isə bu xərclərin azaldılmasına imkan verir. Bu mexanizm həm də yük sahibinə daha çox şəffaflıq təmin edir, çünki konteynerin hərəkət marşrutu və vaxtı əvvəlcədən məlum olur. Bu cür logistika həlləri beynəlxalq şirkətlərin və investorların risklərini azaldır, ticarət əməliyyatlarını daha proqnozlaşdırıla bilən hala gətirir.

Azərbaycan üçün bu təşəbbüs yalnız tranzit gəlirlərinin artması demək deyil. Ələt limanı və Bakı ətrafındakı iri logistika mərkəzlərinin inkişafı ölkənin qeyri-neft sektorunun güclənməsi üçün strateji alət rolunu oynayır. Çünki tranzit fəaliyyətləri ölkə iqtisadiyyatına əlavə valyuta axını təmin etməklə yanaşı, yeni xidmət sahələrinin yaranmasına, məşğulluğun artmasına və regional ticarət mərkəzi kimi Azərbaycanın mövqelərinin güclənməsinə şərait yaradır.

Gürcüstan üçün də bu razılaşma strateji əhəmiyyət daşıyır. Qara dəniz limanlarının Azərbaycan üzərindən Mərkəzi Asiyaya çıxışı təmin etməsi Tbilisinin regional tranzit rolu üçün yeni imkanlar açır. Xüsusən də Qazaxıstan, Özbəkistan və Türkmənistan kimi ölkələrin məhsullarının Avropa bazarlarına çıxarılması üçün daha optimal və rəqabətədavamlı marşrut formalaşır. Bu isə Gürcüstanın daşımalardan gəlirlərini artırmaqla yanaşı, onun iqtisadi sabitliyinə də töhfə verir.

Qlobal perspektivdən baxıldıqda, bu təşəbbüs Çinin “Bir Kəmər Bir Yol” layihəsinin Orta Dəhlizlə sinxronlaşdırılmasına da uyğun gəlir. Hazırda Çindən Avropaya daşınan yüklərin böyük hissəsi şimal marşrutları ilə Rusiyadan keçir. Lakin son illərin siyasi və iqtisadi reallıqları alternativ dəhlizlərə olan marağı artırıb. Gürcüstan və Azərbaycan üzərindən yaradılan yeni blok qatar marşrutu həm bu alternativi praktik hala gətirir, həm də Orta Dəhlizin real rəqabət qabiliyyətini nümayiş etdirir.

Bütün bunlar göstərir ki, xəbərdə qeyd olunan texniki razılaşma əslində çox daha geniş iqtisadi və geosiyasi kontekstə bağlıdır. Əgər bu layihə uğurla icra olunarsa, Azərbaycan və Gürcüstan regionda logistika qovşağı kimi mövqelərini daha da möhkəmləndirəcək. Bu isə yalnız iki ölkənin deyil, bütövlükdə Avrasiya ticarət sisteminin də səmərəliliyinə təsir edəcək.

Nuray,

Aznews.az