Azərbaycan süni intellekt strategiyası tətbiq edir - ŞƏRH

Azərbaycanda 2025–2028-ci illəri əhatə edən Süni İntellekt üzrə Milli Strategiyanın təsdiqlənməsi ölkənin rəqəmsal inkişaf kursunda yeni mərhələni təmsil edir. Strategiya yalnız texnoloji yenilik deyil, həm də insan kapitalının, təhsil sisteminin və dövlət xidmətlərinin transformasiyasını nəzərdə tutur. İRİA-nın kommersiya üzrə baş direktoru Salar İmaməliyevin açıqlamalarına əsasən, sənəd süni intellekt ekosisteminin formalaşdırılmasından tutmuş beynəlxalq standartlara inteqrasiyaya qədər geniş bir sahəni əhatə edir. Bu, Azərbaycanı regionda süni intellektin tətbiqi və idarəedilməsi üzrə qabaqcıl mövqeyə çıxarmaq məqsədi daşıyır.

Qlobal miqyasda süni intellekt strategiyalarının əhəmiyyəti artıq iqtisadi və sosial inkişafın əsas indikatorlarından birinə çevrilib. Avropa İttifaqı, Çin, Sinqapur və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri kimi ölkələr süni intellekti milli siyasət səviyyəsində prioritetləşdirərək həm dövlət, həm də özəl sektorun fəaliyyətini bu istiqamətdə sinxronlaşdırıblar. Azərbaycanın Milli Strategiyası da bu tendensiyanın regional davamıdır. Lakin fərqli olaraq, burada əsas vurğu yalnız texnologiyanın tətbiqinə deyil, onun cəmiyyətlə etik, hüquqi və sosial baxımdan uyğunlaşdırılmasına yönəlib. Bu, həm texnoloji, həm də idarəetmə baxımından dayanıqlı yanaşmanın göstəricisidir.

Strategiyanın əsas hədəfləri arasında insan kapitalının inkişafı xüsusi yer tutur. Süni İntellekt Akademiyasının yaradılması bu baxımdan strateji addımdır. Akademiyanın kurikulumu MIT, Stanford, Harvard və Carnegie Mellon kimi aparıcı universitetlərin proqramları ilə uzlaşdırılıb ki, bu da ölkədə süni intellekt mütəxəssislərinin qlobal səviyyəyə inteqrasiyasına imkan verəcək. Bu yanaşma həm də Azərbaycanın innovasiya potensialının daxili resurslara əsaslanaraq gücləndirilməsi istiqamətində sistemli bir addımdır. Rəqəmsal bacarıqların artırılması və tədris proseslərinin yenilənməsi süni intellektin iqtisadi strukturda dərin tətbiqini təmin edən əsas baza rolunu oynayacaq.

İnfrastrukturun formalaşdırılması və beynəlxalq standartlarla uyğunlaşma da bu strategiyanın mühüm komponentidir. Salar İmaməliyevin qeyd etdiyi kimi, artıq dörd texnoloji standart qəbul olunub və vətəndaşlara xidmət göstərir. Bu fakt Azərbaycanın süni intellekt texnologiyalarını tənzimləmək və tətbiq prosesini şəffaflaşdırmaq istiqamətində real irəliləyiş əldə etdiyini göstərir. Məsələn, süni intellekt əsaslı sistemlərin 98%-lik dəqiqliklə hüquqi cəhətdən etibarlı nəticələr verməsi, texnologiyanın yalnız eksperimental deyil, əməli səviyyədə də dövlət idarəçiliyinə inteqrasiya edildiyini təsdiqləyir.

Bu strategiyanın iqtisadi tərəfi də diqqətəlayiqdir. Süni intellektin tətbiqi maliyyə, səhiyyə, logistika, nəqliyyat və kənd təsərrüfatı kimi sahələrdə əməliyyat xərclərini əhəmiyyətli dərəcədə azalda, məhsuldarlığı isə artıra bilər. Qlobal təcrübələrə əsasən, süni intellekt texnologiyalarının iqtisadiyyata illik təsiri ÜDM-in təxminən 1,5-2% artımı ilə nəticələnir. Azərbaycan da bu modelə yaxınlaşmaqla, rəqəmsal iqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunda yeni dəyər zənciri yarada bilər. Xüsusilə EPAM Systems ilə əməkdaşlıq çərçivəsində hazırlanan çatbot və məzmun analiz sistemləri dövlət xidmətlərinin və biznes proseslərinin optimallaşdırılmasına şərait yaradacaq.

Lakin strategiyanın uğuru yalnız texnoloji tərəqqi ilə deyil, həm də idarəetmə mexanizmlərinin çevikliyi ilə ölçüləcək. Süni intellektin etik çərçivəsi, məlumat təhlükəsizliyi və şəffaf qərar qəbuletmə modelləri burada əsas faktorlardır. Azərbaycanın bu istiqamətdə beynəlxalq təcrübəni mənimsəyərək yerli şəraitə uyğunlaşdırması strateji üstünlük yarada bilər. Bu, həmçinin süni intellektin yalnız dövlət idarəçiliyi və biznes sferasında deyil, sosial rifah və vətəndaş məmnunluğu kontekstində də effektiv istifadəsinə zəmin yaradacaq.

Milli Strategiyanın həyata keçirilməsi yaxın illərdə ölkənin innovasiya xəritəsini yenidən formalaşdıra bilər. Bu, təkcə yeni texnologiyaların tətbiqi deyil, həm də düşüncə tərzinin, idarəetmə mədəniyyətinin və təhsil sisteminin modernləşməsi deməkdir. Süni intellektin inkişafı Azərbaycanın iqtisadi transformasiyasının intellektual dayağına çevrilə bilər və bu, regionda rəqəmsal liderliyə doğru aparan real addımdır.

Nuray,

Aznews.az