Sənaye istehsalının regional trayektoriyası - ŞƏRH

Bakı sənayesinin ilk on ay üzrə nəticələri istehsal həcminin ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 1,8 milyard manat azalması ilə yadda qalıb, ümumi göstərici 42,6 milyard manat səviyyəsində formalaşıb. Struktura baxıldıqda mədənçıxarma 73 faiz, emal sənayesi 23,5 faiz, enerji və su təsərrüfatı isə qalan payı təşkil edir. Qeyri-dövlət sektorunun üstün mövqeyi dəyişməyərək 82,2 faizlə davam edib, müəssisələrin anbarlarında isə noyabrın əvvəlinə 442,1 milyon manatlıq hazır məhsul ehtiyatı qalıb.

Məlumatlar göstərir ki, paytaxt sənayesindəki azalma neft qaz hasilatındakı enişlə struktur baxımından uzlaşır. Bu həssaslıq yalnız Azərbaycan üçün xarakterik deyil, çünki qlobal enerji bazarının dəyişkənliyi digər istehsalçı ölkələrdə də oxşar trendlər yaradıb. Beynəlxalq Enerji Agentliyinin son hesabatlarında enerji tələbatının artım tempinin əvvəlki illərə nisbətən zəifləməsi, eləcə də hasilatçı ölkələrin daha ehtiyatlı planlaşdırmaya keçməsi kimi məqamlar ümumi mənzərənin konturlarını müəyyənləşdirir. Bakı sənayesində emal sektorunun 23,5 faizlik paya qədər yüksəlməsi isə regional sənaye dinamikası ilə səsləşən tendensiyadır, çünki emal iqtisadiyyatların dayanıqlığını artıran və qlobal dəyər zəncirinə inteqrasiyanı genişləndirən sahə kimi son on ildə daha strateji mövqe qazanıb.

Paytaxt üzrə məhsul ehtiyatlarının miqdarı da diqqətəlayiq siqnal hesab oluna bilər. Məhsulun böyük hissəsinin istehlakçılara çatdırılmasına baxmayaraq, anbarlarda formalaşan 442 milyon manatlıq ehtiyat tələbin mövsümi dəyişkənliyi və ya idxal əvəzedicilik proqramlarının genişlənməsi fonunda təbii nəticə kimi qiymətləndirilə bilər. Qlobal sənaye təcrübəsində oxşar artımlar xüsusilə qeyri-qida məhsullarında bazar davranışının dəyişməsi, istehlakçı gözləntilərinin daha çevik fərqlənməsi və müəssisələrin istehsal planlamasında ehtiyat strategiyalarının güclənməsi ilə əlaqələndirilir. Buna paralel olaraq sənaye xarakterli xidmətlərin ümumi həcmdə 11,2 faizə yüksəlməsi sənayenin yalnız maddi istehsala deyil, texnoloji xidmətlərə əsaslanan modelə doğru təkamül etdiyini göstərir.

Azərbaycan üzrə ümumi sənaye istehsalında qeyri-neft qaz sektorunun 4,9 faiz artması paytaxtdakı göstəricilərlə birlikdə iqtisadi strukturun təbii diversifikasiyasına dəlalət edir. Bu məqam regional sənaye sistemlərinin inkişafında mühüm rol oynayan texnologiya yönümlü yanaşmalarla üst üstdür. Dünyada xüsusilə emal, kimya, elektrik avadanlıqları, qida texnologiyaları kimi sahələrdə yenidən qurulan istehsal xəritəsi Bakı kimi mərkəzlərdə də əlavə dəyərin artması üçün yeni imkanlar yaradıb.

Mədənçıxarmada azalma qısamüddətli statistikanı geriyə çəksə də emal payının sabit qalması, sənaye xidmətlərinin genişlənməsi və qeyri-dövlət bölməsinin dominant mövqeyi sənaye sisteminin adaptasiya qabiliyyətinin yüksək olduğunu göstərir. Mövcud tendensiyalar davamlı yenilənmə ilə müşayiət olunduqda paytaxt sənayesinin orta müddətli trayektoriyası struktur baxımından daha balanslı formalaşa bilər.

Aznews.az