Xəzər suyunun duzsuzlaşdırılması layihəsi: Azərbaycanın su təhlükəsizliyində yeni mərhələ - ŞƏRH

Azərbaycanın su təhlükəsizliyinin gücləndirilməsi istiqamətində atılan son addımlardan biri Xəzər dənizi suyunun duzsuzlaşdırılması üzrə iri miqyaslı layihənin icrasına başlanmasıdır. Dövlət-özəl tərəfdaşlığı çərçivəsində Səudiyyə Ərəbistanının ACWA Power şirkəti ilə Azərbaycan Dövlət Su Ehtiyatları Agentliyi arasında yaradılan layihə şirkəti Sumqayıt Sənaye Parkında gündəlik 300 min kubmetr gücə malik duzsuzlaşdırma zavodunun inşasını nəzərdə tutur. 407 milyon ABŞ dolları həcmində qiymətləndirilən bu layihə ölkənin uzunmüddətli su balansının təmin edilməsində mühüm struktur dəyişiklik kimi çıxış edir.

Qlobal miqyasda su resurslarının azalması və iqlim dəyişikliklərinin təsiri duzsuzlaşdırma texnologiyalarını bir çox ölkələr üçün strateji alətə çevirib. Xüsusilə Yaxın Şərq və Şimali Afrika regionlarında bu texnologiya içməli su təminatının əsas dayaqlarından biri hesab olunur. ACWA Power-in bu sahədə böyük portfeli və uzunmüddətli istismar təcrübəsi Azərbaycanın layihəyə cəlb etdiyi texnoloji və idarəetmə resurslarının miqyasını göstərir. Layihənin bütün dövr ərzində eyni konsorsium tərəfindən idarə olunması istismar risklərinin azaldılması baxımından mühüm üstünlük yaradır.

Azərbaycan üçün bu təşəbbüs əsasən artan urbanizasiya, sənaye inkişafı və iqlim faktorları fonunda su ehtiyatlarının şaxələndirilməsi məqsədi daşıyır. Mövcud su mənbələrinin əhəmiyyətli hissəsinin transsərhəd çaylardan formalaşması, ölkənin su təhlükəsizliyini xarici və iqlim risklərinə daha həssas edir. Dəniz suyunun duzsuzlaşdırılması bu asılılığı qismən azaltmaqla yanaşı, sənaye və məişət su təchizatında daha dayanıqlı modelin formalaşmasına xidmət edə bilər.

İqtisadi baxımdan layihənin dövlət-özəl tərəfdaşlığı modeli üzrə qurulması büdcə yükünün optimallaşdırılması və uzunmüddətli maliyyə öhdəliklərinin daha balanslı bölüşdürülməsi imkanını yaradır. 27,5 illik istismar müddəti ərzində obyektin maliyyələşdirilməsi, texniki xidməti və idarə olunması özəl tərəfdaşın məsuliyyətində qalacaq, müddət başa çatdıqdan sonra isə infrastruktur dövlətin idarəetməsinə keçəcək. Bu model qlobal praktikada iri infrastruktur layihələri üçün sınaqdan çıxmış mexanizm kimi tanınır.

Layihənin Sumqayıt Sənaye Parkında yerləşdirilməsi də strateji seçim kimi qiymətləndirilə bilər. Bu, bir tərəfdən sənaye müəssisələrinin dayanıqlı su təchizatını gücləndirir, digər tərəfdən isə regionda iqtisadi aktivliyin artmasına və əlavə investisiyaların cəlb edilməsinə zəmin yaradır. Duzsuzlaşdırılmış suyun əsasən sənaye və məişət ehtiyaclarına yönəldilməsi kənd təsərrüfatı üçün mövcud şirin su ehtiyatlarının qorunmasına da dolayı təsir göstərə bilər.

Uzunmüddətli perspektivdə bu layihə Azərbaycanın su idarəçiliyində texnoloji transformasiyanın başlanğıcı kimi dəyərləndirilə bilər. Dəniz suyunun duzsuzlaşdırılması iqlim dəyişikliklərinin yaratdığı qeyri-müəyyənliklər fonunda alternativ və proqnozlaşdırılan mənbə təqdim edir. Bu yanaşma su ehtiyatlarının idarə olunmasında risklərin azaldılmasına, istehlakçı sektorlar arasında balansın qorunmasına və strateji planlaşdırmanın gücləndirilməsinə xidmət edir. Beləliklə, Xəzər dənizi əsasında qurulan bu layihə təkcə infrastruktur yatırımı deyil, həm də Azərbaycanın uzunmüddətli su təhlükəsizliyi strategiyasının mühüm elementi kimi çıxış edir.

Aznews.az