Milli Məclis “Qaz təchizatı haqqında” qanun layihəsini qəbul edib - ŞƏRH

Milli Məclisdə qəbul edilən “Qaz təchizatı haqqında” yeni qanun layihəsi ölkənin enerji siyasətində strateji transformasiyanın hüquqi əsaslarını möhkəmləndirən mühüm addımdır. Sənəd qaz təchizatı ilə bağlı bütün texniki və iqtisadi mərhələləri əhatə etməklə yanaşı, sektorun tənzimlənməsi və iştirakçı subyektlər arasında münasibətlərin hüquqi əsaslarını sistemləşdirir.

Aznews.az şərh edir ki, bu qanunun ən mühüm yeniliklərindən biri qaz təchizatı sektorunda 8 növ qiymət mexanizminin rəsmi şəkildə müəyyənləşdirilməsidir. Əvvəllər sektor üzrə qiymətlər bir qədər daha sadə və ümumi şəkildə tənzimlənirdisə, yeni yanaşma hər mərhələ üzrə konkret tariflərin tətbiqini nəzərdə tutur: topdansatış, nəql, saxlanma, paylanma, pərakəndə satış, həmçinin sabit tarif və şəbəkəyə qoşulma xidmətlərinin qiymətləri. Bu çoxpilləli struktur həm dövlətin tarif siyasətini daha şəffaf idarə etməyə, həm də istehlakçı və təchizatçı maraqlarını balanslaşdırmağa imkan verir.

Bu yanaşmanın məqsədi yalnız iqtisadi deyil, həm də institusional səmərəliliyi artırmaqdır. Belə ki, fərqli mərhələlər üzrə tariflərin müəyyən olunması həm qaz təchizatçıları üçün gəlirliliyi daha proqnozlaşdırılan hala gətirir, həm də istifadəçilər üçün xidmətlərin real maya dəyəri ilə uyğunluğunu təmin edir. Bundan əlavə, sabit tarif elementinin daxil edilməsi dövlətin sosial rifah baxımından əsas istehlakçı qrupunu qorumağa davam edəcəyini göstərir.

Qazın paylanması tariflərinin tam tənzimlənməsi 2027-ci ildən 2028-ci ilin ortalarınadək keçid dövrü ilə tətbiq ediləcək. Bu, həm texniki, həm də hüquqi uyğunlaşma üçün sektor iştirakçılarına vaxt qazandırır. Eyni zamanda, tənzimləyici funksiyaların müvafiq dövlət orqanları tərəfindən həyata keçirilməsi mexanizmi bu keçid dövründə nəzarətin zəifləməməsi üçün əhəmiyyətlidir.

Qanunda yer alan “tənzimləmə haqqı” anlayışı da diqqətəlayiqdir. Bu mexanizm beynəlxalq təcrübədə mövcud olan xidmətə görə rüsum sisteminə bənzəyir və tənzimləyici orqanın maliyyə dayanıqlığını təmin etmək üçün tətbiq olunur. Məsələn, bəzi Avropa ölkələrində enerji sektorunun tənzimləyici qurumları öz fəaliyyətlərini məhz bu cür ödənişlər hesabına maliyyələşdirirlər.

Bütün bu dəyişikliklər Azərbaycanın enerji sahəsində institusional islahatlar dövrünə qədəm qoyduğunu göstərir. Qaz sektorunda qanunvericilik bazasının gücləndirilməsi, qiymət siyasətinin şaxələndirilməsi və tənzimləyici orqanların səlahiyyətlərinin dəqiqləşdirilməsi enerji təhlükəsizliyinin, sosial balansın və investisiya cəlbediciliyinin qorunması üçün vacib əsaslardır.

Bu qanunun düzgün icrası yalnız dövlət orqanlarının koordinasiyası ilə deyil, həm də vətəndaşların və bazar iştirakçılarının maarifləndirilməsi və prosesə uyğunlaşması ilə mümkün olacaq. Əgər bu yeni tarif modeli və hüquqi baza effektiv şəkildə tətbiq olunarsa, Azərbaycanda qaz sektorunda uzunmüddətli davamlılıq və şəffaflıq daha güclü təmin edilə bilər.

Nuray,

Aznews.az