Alkoqol asılılığı: görünməz təhlükənin insan və cəmiyyət üzərində təsiri

Alkoqol asılılığı müasir dünyanın ən ciddi sosial və tibbi problemlərindən biridir. Bir çoxları üçün alkoqol sadəcə istirahət və əyləncə vasitəsi kimi görünür, lakin zamanla bu vərdiş nəzarətdən çıxaraq insanın fiziki, psixoloji və sosial həyatını məhv edən asılılığa çevrilə bilər. Alkoqolizm təkcə şəxsi problem deyil, həm də ailələri dağıdan, cəmiyyətin rifahına təsir edən, iş qabiliyyətini və sağlamlığı azaldan qlobal bir bəladır.

Alkoqolun insan orqanizminə təsiri çoxşaxəlidir. İlk baxışda o, rahatlıq və xoş əhval hissi yaratsa da, əslində beyin kimyasını dəyişdirərək asılılıq dövrəsinin formalaşmasına səbəb olur. Beyin dopamin hormonunun ifrazını artırır, bu da insanın hər dəfə içkini “rahatlıq” və “sevinc” hissi ilə əlaqələndirməsinə gətirib çıxarır. Zaman keçdikcə orqanizm bu təsirə öyrəşir və eyni effekti əldə etmək üçün daha çox alkoqol tələb edir. Beləcə, insan tədricən psixoloji və fiziki asılılığın əsiri olur.

Asılılığın fəsadları yalnız sağlamlıqla məhdudlaşmır. Qaraciyər sirrozu, mədə xorası, ürək-damar xəstəlikləri, sinir sisteminin zədələnməsi kimi fiziki problemlər alkoqolun ən çox yayılmış nəticələridir. Lakin ən dağıdıcı təsir psixoloji sahədə özünü göstərir. Alkoqolizm depressiya, aqressiya, özünəqapanma, yaddaş itkisi və şəxsiyyət pozuntuları ilə müşayiət olunur. İnsan sosial həyatdan uzaqlaşır, ailə və iş münasibətləri pozulur, həyat keyfiyyəti tamamilə enir.

Cəmiyyət səviyyəsində alkoqol asılılığı həm iqtisadi, həm də sosial yük yaradır. İş yerlərində məhsuldarlığın azalması, xəstəlik səbəbindən əmək qabiliyyətinin itirilməsi, ailə zorakılığı halları, yol-nəqliyyat hadisələri və cinayətlərin artması bu problemin dolayısı nəticələrindəndir. Tədqiqatlara görə, alkoqolun yaratdığı sosial və tibbi xərclər bir çox ölkələrdə ümumi dövlət büdcəsinə ciddi zərbə vurur.

Alkoqol asılılığının aradan qaldırılması yalnız fərdi iradə ilə deyil, kompleks yanaşma ilə mümkündür. Psixoterapiya, dərman müalicəsi, reabilitasiya proqramları və ailə dəstəyi bu prosesin əsas hissələridir. Ən vacibi isə, asılı şəxs öz problemini qəbul etməli və kömək almağa hazır olmalıdır. Cəmiyyətin bu insanlara qarşı empatiya ilə yanaşması, onları damğalamaq əvəzinə dəstək göstərməsi müalicə prosesinin uğurunu artırır.

Təəssüf ki, bir çox hallarda insanlar alkoqolun yaratdığı təhlükəni yalnız nəticə ilə üzləşəndə anlayırlar. Halbuki bu asılılığın qarşısını almağın ən təsirli yolu maarifləndirmədir. Məktəblərdə, ailələrdə və ictimai yerlərdə sağlam həyat tərzinin təşviqi, gənclər arasında psixoloji davamlılığın artırılması alkoqolizmin yayılmasının qarşısını ala bilər.

Unutmaq olmaz ki, alkoqol probleminin kökündə çox vaxt stress, tənha qalmaq qorxusu, emosional ağrılar və özünüifadə çatışmazlığı dayanır. İnsan içkiyə qaçmaqla bu hissləri müvəqqəti susdurur, amma problemin özü qalır və daha da dərinləşir. Buna görə də, alkoqol asılılığı ilə mübarizə təkcə bədəni deyil, həm də ruhu sağaltmaq prosesidir.

Nəticə olaraq, alkoqol asılılığı fərdin həyatını məhv edən, ailə bağlarını zədələyən və cəmiyyətin sosial sabitliyini təhdid edən təhlükəli bir xəstəlikdir. Onunla mübarizə üçün təkcə tibbi deyil, həm də mənəvi, sosial və maarifləndirici tədbirlər vacibdir. Hər bir insan anlamalıdır ki, azadlıq bəzən seçimdən imtina etməklə başlayır — sağlam gələcək üçün “yox” demək bəzən ən cəsarətli addımdır.

AzNews.az