Pul yığmaq: hədəfdən başlayıb vərdişə qədər gedən yol

Pul yığmaq sadəcə “pulu saxlayıb yığmaq” deyil — bu, məqsəd qoymaq, intizam, ağıllı qərarlar və vaxtla formalaşan vərdişdir. Müəyyən məqsədlər (təcili ehtiyat, təhsil, ev, səyahət və s.) olmadan yığımla bağlı motivasiya tez itir. Odur ki, uğurlu yığımın əsas elementi məqsəd və planlamadır.

İlk addım — konkret, ölçülə bilən məqsəd qoy. “Pul yığmaq” deyil, “6 ay ərzində 3 aylıq xərcləri ödəyəcək təcili fond üçün X manat toplamaq” və ya “1 ildən sonra səyahət üçün Y manat yığmaq” kimi dəqiq hədəflər seç. Məqsədin müddətini (qısamüddətli, orta və uzunmüddətli) və prioritetini müəyyən et.

Büdcə tərtib et: gəlirləri və xərcləri yaz. Bunu sadə kateqoriyalara ayır — mənzil/xidmətlər, qida, nəqliyyat, borclar, əyləncə, qənaət. Populyar yanaşma — 50/30/20 qaydasıdır: gəlirin təxminən yarısı əsas xərclərə, 30%-i istəyə, 20%-i qənaətə/borcun ödənməsinə yönəldilir. Bu universal modeldir, amma hər kəsin vəziyyətinə uyğunlaşdırmaq lazımdır.

Təcili fond yaradın. Hər kəsin maliyyə həyatı üçün ən vacib “sığorta” təcili fonddur — gözlənilməz xərclər (işsiz qalma, xəstəlik və s.) üçün 3–6 aylıq adi xərcləri ödəyəcək məbləğ məsləhət görülür. Bu fond ruhən və praktik baxımdan sakitlik verir.

Borclara öncə fikir verin. Yüksək faizli borcları (bank kreditləri, kredit kartı borcları və s.) mümkün qədər tez bağlamaq prioritet olmalıdır. Borcları azaltmaq gələcək yığımları xeyli asanlaşdırır.

Avtomatlaşdırma çox güclüdür. Maaş daxil olanda ayrılan qənaət məbləğini avtomatik olaraq ayrı hesaba köçür. Beləliklə “qənaət üçün vaxt tapmaq” sözü yoxa çıxır — yığılan pul öncədən saxlanır.

Xərcləri təhlil et və kəsə biləcəyin yerləri tap. Kiçik dəyişikliklər — məsələn, gündəlik kofe alışından imtina, abunəliklərin gözlənilməz yoxlanılması, supermarketdə siyahıya əməl etmək — aylıq büdcəyə ciddi təsir edə bilər. “Bir neçə manat”lar toplananda böyük məbləğ olur.

Gəliri artırmağa çalış: əlavə iş, freelancing, bacarıqlarını təkmilləşdirib daha yüksək maaşlı işə keçmək və ya kiçik biznes ideyaları — hamısı yığımı sürətləndirir. Yığım həm xərcləri azaltmaq, həm də gəliri artırmaqla sürətlənir.

Yığımları məqsədlərə uyğun istiqamətləndir. Qısa müddətli məqsədlər üçün likvid (asanca çıxarıla bilən) hesablar saxla; orta və uzunmüddətli üçün isə depozitlər, dövlət istiqrazları, diversifikasiya edilmiş sərmayələr (fondlar, konservativ investisiyalar) nəzərə al. İnvestisiya risk və gəlir arasında seçimdir — məqsəd və risk qabiliyyətinə uyğun plan et.

Kiçik hədiyyələrə qarşı diqqətli ol. Emosional alışlar, “dəqiq indi lazımdır” qərarları yığıma ən çox zərbə vuranlardır. Bu qərarlar verəndən əvvəl 24 saat gözləmə qaydasını tətbiq et — bəzən tələbat yox, impuls olur.

Maliyyəni izləmək üçün sadə alətlərdən istifadə et: aylıq cədvəl, mobil tətbiq və ya spreadsheet. Hər ayın sonunda nə dəyib-nə qalıb analiz et. Bu həm motivasiya verir, həm də nəyin işlədiyini göstərir.

Məsləhətlər üçün qısa yoxlama siyahısı:

• Məqsəd qoy: nə üçün yığdığını dəqiqləşdir.
• Büdcə qur: gəlir–xərc balansını yaz.
• Avtomatlaşdır: qənaəti avtomatik köçür.
• Təcili fond: 3–6 aylıq xərclər qədər yığ.
• Borcları azaldın: yüksək faizliləri prioritetlə ödəyin.
• Kiçik xərcləri kəs və iri xərcləri planla.
• Gəliri artırmağa çalış.
• Yığımını investisiyaya yönləndirərkən riskləri öyrən.
• İzləmə vərdişi yarat: ayda bir yoxla və düzəliş et.

Son olaraq, psixoloji element vacibdir. Yığmaq bəzən çətin olur çünki insan dərhal mükafat istəyir. Buna görə kiçik qazanc mərhələləri üçün özünə mükafatlar ver — məsələn, planın 25%-i tamamlananda kiçik bir zövqə icazə ver. Bu metod motivasiyanı qoruyur.

AzNews.az