Azərbaycanda avtomobil istehsalı: azalmanın səbəbləri və perspektivlər

2025-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında Azərbaycanda 2546 ədəd minik avtomobili, 273 ədəd isə yük avtomobili istehsal edilib. “APA-Economics” Dövlət Statistika Komitəsinə istinadən bildirir ki, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə minik avtomobili istehsalı 29,7%, yük avtomobili istehsalı isə 30,7% azalıb. Bu rəqəmlər ölkədə avtomobil sənayesində ciddi dalğalanmaların olduğunu göstərir və istehsal həcminin aşağı düşməsi həm iqtisadi, həm də sənaye texnologiyaları sahəsindəki bir sıra amillərlə izah edilə bilər.

Azərbaycanda avtomobil istehsalı sektorunun həcmi son illərdə dövlət və özəl investisiyalar, yerli istehsal potensialı və tədarük zəncirləri ilə sıx bağlıdır. 2025-ci ilin göstəriciləri əvvəlki illərlə müqayisədə nəzərəçarpacaq dərəcədə azalmışdır. Ötən il ölkədə 5998 ədəd minik avtomobili və 697 ədəd yük avtomobili istehsal edildiyi halda, cari ilin ilk doqquz ayında bu göstəricilər əhəmiyyətli şəkildə aşağı düşüb. İstehsalın azalması, həm daxili bazarda avtomobillərə tələbin dəyişməsi, həm də qlobal tədarük və logistika problemləri ilə əlaqələndirilə bilər.

Sənaye ekspertlərinin fikrincə, istehsalın azalmasına birbaşa təsir edən amillərdən biri xammal və komponentlərin təminatındakı gecikmələrdir. Azərbaycanda avtomobil istehsalında istifadə olunan bir çox komponent xarici ölkələrdən idxal olunur və beynəlxalq bazarlarda qiymət artımı, logistika gecikmələri və valyuta məzənnələrindəki dəyişikliklər istehsalın planlaşdırılmış həcmlərini birbaşa təsir edir. Bununla yanaşı, enerji qiymətlərindəki dəyişikliklər, istehsal xərclərinin yüksəlməsi və əmək bazarında qeyri-sabitlik də azalmada mühüm rol oynayır.

Ölkədə istehsal olunan avtomobillərin hazır məhsul ehtiyatları da əvvəlki illərlə müqayisədə aşağıdır. Cari ilin oktyabr ayının 1-i vəziyyətinə minik avtomobillərinin ehtiyatı 30 ədəd, yük avtomobillərinin ehtiyatı isə 43 ədəd təşkil edib. Bu rəqəmlər həm istehsalın azaldığını, həm də satış və distribusiya şəbəkələrində müəyyən tıxacların olduğunu göstərir. Hazır məhsul ehtiyatlarının məhdudluğu istehsalçıların planlaşdırılmış satış və gəlir strategiyalarını da məhdudlaşdırır.

Traktor istehsalı sahəsində də azalma müşahidə olunur. Hesabat dövründə ölkədə 392 ədəd traktor istehsal edilib ki, bu, ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 15% azalma deməkdir. Traktor istehsalındakı azalma kənd təsərrüfatı texnikasına tələbin dəyişməsi, həmçinin xammal və komponent təminatında yaranan problemlərlə bağlıdır. Kənd təsərrüfatı sahəsində yüksək sezonal dalğalanmalar və subsidiyaların həcmi istehsal planlarına təsir göstərir.

Avtomobil sənayesində azalma, həmçinin texnologiya və innovasiya səviyyəsi ilə əlaqəlidir. Yeni modellərin hazırlanması və modern istehsal xəttinə keçid üçün sərmayə və texniki imkanların artırılması vacibdir. Azərbaycanda istehsal olunan avtomobillərin bazar rəqabətinə davamlı olması üçün həm keyfiyyət, həm də qiymət aspektindən optimallaşdırma tələb olunur. Yeni texnologiyaların tətbiqi və ekoloji standartların yüksəldilməsi istehsalın artırılmasında mühüm rol oynaya bilər.

Bununla yanaşı, istehsalın azalması yerli bazara idxal avtomobillərinin çıxışını stimullaşdıra bilər. Bu isə qiymətlərin artmasına və daxili istehsalın rəqabət qabiliyyətinin azalmasına gətirib çıxara bilər. Sənaye sahəsində strateji planlaşdırma, investisiyaların artırılması, tədarük zəncirlərinin gücləndirilməsi və texnoloji modernləşmə bu azalmanın qarşısını almaq və sektorun dayanıqlı inkişafını təmin etmək üçün vacibdir.

Nəticə olaraq, 2025-ci ilin yanvar-sentyabr ayları Azərbaycanda avtomobil istehsalının bir sıra çətinliklərlə üzləşdiyini göstərir. Minik, yük avtomobili və traktor istehsalında əhəmiyyətli azalmalar müşahidə olunur ki, bu da sənaye siyasətində strateji düzəlişlərə və yeni investisiya imkanlarına ehtiyac yaradır. Uzunmüddətli perspektivdə avtomobil sənayesinin dayanıqlı inkişafı üçün dövlət dəstəyi, texnoloji modernizasiya və beynəlxalq əməkdaşlıq vacib rol oynayacaq.

AzNews.az