Azərbaycanda LPG istehsalı 14%-ə yaxın artıb - ŞƏRH

Bu ilin yanvar-sentyabr aylarında Azərbaycanda təzyiq altında maye halında saxlanılan propan və butanın 168,6 min ton həcmində istehsal edilməsi əvvəlki illə müqayisədə 13,8 faiz artım deməkdir. Ötən ilin eyni dövründə bu göstərici 148,2 min ton səviyyəsində olub. Beləliklə, mayeləşdirilmiş neft qazı (LPG) istehsalında müşahidə olunan artım ölkənin enerji məhsulları üzrə istehsal və ixrac potensialında genişlənməni göstərir. Bu tendensiya həm daxili bazar tələbatının təmin edilməsində, həm də regional enerji bazarlarına çıxış imkanlarının genişlənməsində mühüm rol oynayır.

Propan və butan, maye qazın əsas komponentləri olmaqla yanaşı, həm sənaye, həm də məişət sektoru üçün strateji əhəmiyyət daşıyır. Qlobal səviyyədə son illər alternativ enerji mənbələrinə keçid sürətlənməsinə baxmayaraq, LPG enerji keçidi dövründə mühüm körpü yanacaq funksiyasını qoruyur. Beynəlxalq Enerji Agentliyinin məlumatına görə, 2024-cü ildə dünyada LPG istehsalı 340 milyon ton səviyyəsinə çatıb və bunun təxminən 60 faizi enerji, nəqliyyat və kimya sənayesində istifadə olunur. Bu kontekstdə Azərbaycanın istehsal artımı yalnız lokal göstərici deyil, həm də enerji diversifikasiyası strategiyasının bir hissəsi kimi qiymətləndirilə bilər.

Azərbaycanın bu sahədə istehsal artımına təsir edən əsas amillərdən biri enerji hasilatı və emalı infrastrukturunun təkmilləşdirilməsidir. SOCAR tərəfindən həyata keçirilən Neft Emalı Zavodunun modernləşdirilməsi və qaz emalı komplekslərinin genişləndirilməsi layihələri maye qazın daha səmərəli istehsalına və ixrac potensialının artırılmasına imkan yaradır. Bundan başqa, propan və butanın qarışıq nisbətinin mövsümi dəyişikliklərə uyğun tənzimlənməsi daxili istehlakda səmərəliliyi yüksəldir. Xüsusilə qış aylarında propan payının artırılması aşağı temperatur şəraitində buxarlanmanı təmin edir ki, bu da qızdırıcı sistemlərdə sabit yanma rejimini qorumağa kömək edir.

Qlobal enerji bazarlarında LPG-nin əhəmiyyəti artmaqdadır. Xüsusilə Asiya ölkələri, o cümlədən Çin, Hindistan və Cənubi Koreya LPG idxalının əsas mərkəzlərinə çevrilib. Bu ölkələrdə maye qaz həm avtomobil yanacağı, həm də kənd təsərrüfatı və sənaye məqsədləri üçün geniş istifadə olunur. Azərbaycanın istehsal səviyyəsinin yüksəlməsi potensial olaraq regionda strateji enerji tədarükçüsü kimi rolunu gücləndirə bilər. Əgər infrastruktur imkanları daha da optimallaşdırılarsa, Azərbaycan Qara dəniz və Aralıq dənizi bazarlarına LPG ixracını genişləndirə bilər.

Bununla yanaşı, LPG istehsalının artımı ekoloji və iqtisadi baxımdan da mühüm üstünlüklər yaradır. Maye qazın yanma prosesi təbii qaz və benzindən daha təmizdir, karbon emissiyası nisbətən azdır və bu, ölkənin yaşıl enerji siyasətinə uyğun gəlir. Eyni zamanda, LPG-nin daxili bazarda tətbiqinin genişlənməsi idxaldan asılılığı azaldaraq enerji təhlükəsizliyini möhkəmləndirir. Bu baxımdan, istehsal artımı yalnız iqtisadi göstərici deyil, həm də enerji dayanıqlığının təminat vasitəsidir.

Qlobal kontekstdə isə maye qazın qiymət dinamikası bir sıra faktorlardan, xüsusilə xam neftin qiymət trayektoriyasından və beynəlxalq tədarük zəncirinin sabitliyindən asılıdır. Son iki ildə beynəlxalq bazarda LPG qiymətləri dalğalı olub, lakin Asiya və Avropada tələbin artması qiymətləri müəyyən dərəcədə sabitləşdirib. Azərbaycanın bu şəraitdə istehsal gücünü artırması həm bazar dəyişkənliyinə qarşı dayanıqlılığı gücləndirir, həm də valyuta gəlirlərinin strukturunda əlavə diversifikasiya yaradır.

Bu artım həm də ölkənin neftdənkənar enerji məhsullarının payını artırmaq siyasətinə uyğundur. LPG istehsalının və satışının inkişafı emal sənayesinin dərinləşdirilməsi baxımından mühüm mərhələdir. Əgər bu sahədə istehsal həcmləri ardıcıl artmaqda davam edərsə, Azərbaycanın enerji ixrac portfelində maye qazın payı yaxın illərdə daha görünən olacaq. Bununla belə, bu prosesin davamlılığı üçün istehsal güclərinin modernləşdirilməsi, logistik zəncirlərin optimallaşdırılması və beynəlxalq sertifikasiya standartlarının tətbiqi zəruridir.

Beləliklə, propan və butan istehsalında müşahidə olunan artım təkcə statistik yüksəliş deyil, enerji iqtisadiyyatında struktur dəyişikliklərin və modernləşmə strategiyasının nəticəsidir. Azərbaycan enerji sənayesində səmərəliliyi artırmaq və regional bazarlarda mövqeyini möhkəmləndirmək istiqamətində ardıcıl addımlar atmaqla həm iqtisadi, həm də ekoloji baxımdan balanslaşdırılmış inkişaf modelinə doğru irəliləyir.

Nuray,

Aznews.az