Böyük Britaniya və Azərbaycan strateji tərəfdaşlıqda yeni iqtisadi mərhələyə daxil olur - ŞƏRH

Böyük Britaniya ilə Azərbaycan arasında iqtisadi və strateji əlaqələr yeni mərhələyə daxil olur. Lordlar Palatasının üzvü və Böyük Britaniyanın Azərbaycan üzrə ticarət elçisi Con Alderdaysın müsahibəsində qeyd olunan istiqamətlər bu tərəfdaşlığın gələcək konturlarını aydın şəkildə göstərir. Enerji, logistika, innovasiya və rəqəmsal transformasiya sahələrində dərinləşən əməkdaşlıq təkcə ikitərəfli iqtisadi əlaqələrin genişlənməsi deyil, həm də Avropa-Asiya geoiqtisadi məkanında Azərbaycanın mövqeyinin möhkəmlənməsi baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır.

Son illərdə dünya iqtisadiyyatında baş verən dəyişikliklər - enerji keçidi, rəqəmsallaşma və tədarük zəncirlərinin yenidən qurulması - dövlətlərarası iqtisadi münasibətləri də yeni prinsiplərlə formalaşdırır. Böyük Britaniya post-Brexit mərhələsində ticarət əlaqələrini şaxələndirmək, Avropa İttifaqından kənar tərəfdaşlarla strateji əməkdaşlıq yaratmaq siyasətini prioritetə çevirib. Azərbaycan isə Cənubi Qafqazın enerji, nəqliyyat və texnologiya mərkəzinə çevrilmək məqsədilə çoxtərəfli əməkdaşlıq mexanizmlərini inkişaf etdirir. Bu kontekstdə iki ölkə arasında strateji tərəfdaşlıq razılaşması regional iqtisadi arxitekturanın gələcək modelinə uyğun, müasir və çevik yanaşmanı əks etdirir.

Bərpa olunan enerji sahəsində əməkdaşlıq tərəflər üçün xüsusilə strateji xarakter daşıyır. Böyük Britaniya dünya üzrə külək enerjisi üzrə liderlərdən biridir və dəniz külək parkları sahəsində böyük texnoloji təcrübəyə malikdir. Azərbaycanın 2030-cu ilə qədər 30 faiz bərpa olunan enerji hədəfi, Xəzər dənizində külək potensialının 157 QVt-a yaxın olması, bu təcrübənin lokallaşdırılması üçün əlverişli zəmin yaradır. BP-nin Şəfəq günəş stansiyası və Səngəçal terminalının elektrikləşdirilməsi kimi layihələr enerji sektorunda yeni əməkdaşlıq modelinin başlanğıcını simvolizə edir. Bu modelin davamı kimi, gələcəkdə hidrogen istehsalı və enerji saxlama texnologiyalarında birgə təşəbbüslər reallaşa bilər.

Logistika və nəqliyyat sahəsində Orta Dəhlizin inkişafı həm iqtisadi, həm də geosiyasi baxımdan mühüm prioritetdir. Qlobal tədarük marşrutlarının dəyişməsi, xüsusən Qara dəniz və Baltik istiqamətlərində qeyri-sabitlik, Orta Dəhlizi Avrasiya bağlantısında əsas alternativə çevirib. Böyük Britaniyanın logistika infrastrukturu və tənzimləyici modellər üzrə təcrübəsi Azərbaycanın bu dəhlizdə koordinasiya, rəqəmsallaşma və gömrük sistemlərinin optimallaşdırılması kimi sahələrdə islahatlarına real dəstək ola bilər. Məsələn, Londonun "Freeport" konsepsiyası - azad ticarət zonaları və rəqəmsal gömrük idarəetməsi - Bakı Beynəlxalq Dəniz Limanı və Ələt Azad İqtisadi Zonasının idarəetmə modelinə inteqrasiya edilə bilər.

İqtisadiyyatın şaxələndirilməsi və innovasiyaların tətbiqi də əməkdaşlığın növbəti istiqamətidir. Böyük Britaniyanın texnoloji ekosistemi - Cambridge və Oxford kimi innovasiya mərkəzlərinin təcrübəsi - Azərbaycanın "Startup ekosistemi"nin inkişafı üçün mühüm nümunədir. Ölkədə tətbiq edilən Rəqəmsal İqtisadiyyat Strategiyası, "ASAN xidmət" və elektron hökumət platformaları kimi layihələr bu sahədə artıq əsas infrastrukturu formalaşdırıb. Britaniya tərəfi bu bazaya maliyyə texnologiyaları (FinTech), təhsil innovasiyaları və səhiyyə texnologiyalarında öz təcrübəsini əlavə edə bilər. Bu əməkdaşlıq yerli biznes mühitinin qlobal kapital bazarlarına çıxışını da asanlaşdıra bilər.

Alderdaysın qeyd etdiyi kimi, UKEF-in Azərbaycanda ilk layihəsi olan Milli Aviasiya Akademiyası üçün uçuş simulyatorunun alınması, texnologiya transferinin iqtisadi diplomatiyada əsas vasitəyə çevrildiyini göstərir. Bu yanaşma Britaniya şirkətlərinə yeni bazar imkanı açmaqla yanaşı, Azərbaycanda yüksək ixtisaslı kadr potensialının hazırlanmasına da real təsir göstərəcək. Eyni zamanda bu, nəqliyyat və aviasiya sektorunda rəqəmsal transformasiyanın genişlənməsi üçün zəmin yaradır.

Azərbaycanın Avropa ilə Asiya arasında tranzit qovşağı kimi rolu həm regional ticarət, həm də enerji təhlükəsizliyi üçün həlledici əhəmiyyət daşıyır. Böyük Britaniya bu mövqeni təkcə iqtisadi fürsət kimi deyil, həm də sabitlik və dayanıqlılıq amili kimi dəyərləndirir. Azərbaycanın infrastruktur layihələri - Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, Bakı Beynəlxalq Dəniz Limanı və Zəngəzur dəhlizi perspektivləri - Orta Dəhlizi qlobal logistika xəritəsində əsas tranzit həlqəyə çevirir. Britaniya şirkətləri bu layihələrdə layihələndirmə, maliyyələşdirmə və idarəetmə modelləri ilə iştirak edərək, texnoloji standartların yüksəldilməsinə töhfə verə bilər.

Böyük Britaniya ilə Azərbaycan arasında əməkdaşlıq müasir dövrün üç əsas vektoruna – yaşıl enerji, rəqəmsallaşma və əlaqələndirilmiş iqtisadiyyat konsepsiyasına əsaslanır. Bu istiqamətlərdə tərəflərin qarşılıqlı güclü tərəfləri bir-birini tamamlayır: Britaniya texnologiya və idarəetmə modelində, Azərbaycan isə coğrafi mövqe və resurs potensialı baxımından üstünlüklərə malikdir. Bu sinerji qarşıdakı illərdə Cənubi Qafqazın innovativ inkişaf modelini formalaşdıra bilər.

Nəticə etibarilə, Böyük Britaniya və Azərbaycan arasında formalaşan strateji tərəfdaşlıq ənənəvi enerji diplomatiyasından çox-ölçülü iqtisadi inteqrasiyaya keçidin nümunəsidir. Bu əməkdaşlıq yalnız ticarət əlaqələrini deyil, həm də bilik, texnologiya və dayanıqlı inkişaf dəyərlərinin paylaşılmasını əhatə edir. Hər iki ölkənin strateji baxışları uyğunlaşdıqca, bu tərəfdaşlıq regionda innovativ və davamlı iqtisadi modelin qurulmasına real əsas yaradır.

Nuray,

Aznews.az