Dünyanın ən varlı şəhərləri qlobal iqtisadi güc balansını necə dəyişir - ŞƏRH

Tokionun "CEOWORLD Magazine" tərəfindən dünyanın 300 ən varlı şəhəri sırasında ilk yeri tutması qlobal iqtisadi dinamikanın urban mərkəzlərdə cəmləşdiyini bir daha göstərir. Nəşrin hesablamalarına əsasən şəhərin 2.55 trilyon dollarlıq ÜDM-i Nyu-York və Los-Anceles kimi iqtisadi nüfuz mərkəzlərini də geridə qoyub. Bu sıralama həm də qlobal iqtisadi gücün regional balansında baş verən dəyişiklikləri oxumaq üçün mühüm göstərici rolunu oynayır.

Tokionun liderliyi dünyanın ən böyük metropol iqtisadiyyatlarının formalaşma mexanizmini daha dərindən anlamağa imkan verir. Şəhərin istehsal sənayesi, yüksək texnologiyalar sahəsində qlobal rəqabət qabiliyyəti və innovasiya ekosistemi uzun illərdir Yaponiyanın iqtisadi modelinin dayanıqlılığını şərtləndirir. Tokio həm də əhalinin sıxlığı və istehlak bazarının genişliyi ilə iqtisadi dövriyyəni davamlı şəkildə yüksək saxlayır. Nyu-Yorkun 2.49 trilyon dollarlıq ÜDM-i və Los-Ancelesin 1.62 trilyon dollarlıq iqtisadi gücü isə ABŞ şəhərlərinin maliyyə, istehlak və texnoloji şəbəkələrinin qlobal təsirini əks etdirir. Bununla belə, Tokionun mövqeyi göstərir ki, müasir dünyada iqtisadi güc təkcə kapital bazarları ilə deyil, həm də real istehsal, yeni texnologiyalar və innovasiya yönümlü sektorların sintezi ilə ölçülür.

Bu reytinq urbanizasiya tendensiyalarının qlobal iqtisadi strukturda necə həlledici amilə çevrildiyini də təsdiqləyir. Londonun 1.47 trilyon dollarlıq ÜDM-i, Seulun 1.42 trilyon dollarlıq iqtisadi çəkisi və Parisin 1.39 trilyon dollarlıq göstəricisi Avropa və Cənubi Koreya iqtisadiyyatlarının məhz iri şəhərlərin məhsuldarlıq gücü hesabına rəqabət qabiliyyətini qoruduğunu ortaya qoyur. Burada diqqəti çəkən başqa məqam isə ilk onluğa daxil olan şəhərlərin dünya ÜDM-nin təxminən üçdə birini formalaşdırmasıdır. Bu, iri şəhərlərin nəinki dövlətlərin iqtisadi mərkəzləri, həm də qlobal iqtisadi sistemin qarşılıqlı asılılıq yaradan əsas oyunçuları olduğunu göstərir.

Qlobal tendensiyalar onu deməyə imkan verir ki, şəhər iqtisadiyyatlarının güclənməsi əsasən üç istiqamət üzrə özünü göstərir. Birincisi, yüksək texnologiyalar, rəqəmsallaşma və sənaye 4.0 modelləri şəhərlərdə istehsal və xidmət sektorlarının məhsuldarlığını artırır. Tokionun liderliyinin arxasında dayanan amillərdən biri də məhz innovasiya yönümlü istehsalın davamlı şəkildə genişlənməsidir. İkincisi, insan kapitalının keyfiyyəti və şəhərlərin qlobal istedad bazarını cəlb etmə qabiliyyəti artan iqtisadi dəyərə çevrilir. Seul və London bu baxımdan regional innovasiya mərkəzləri rolunu gücləndirir. Üçüncüsü, maliyyə axınlarının paytaxt və iri şəhərlər ətrafında cəmlənməsi qlobal investisiya xəritəsində yeni güc məkanları yaradır. Nyu-York burada aparıcı mövqeyini qorumaqdadır.

Tədqiqatda təqdim olunan rəqəmlər qlobal iqtisadiyyatın gələcək strukturuna dair bir neçə vacib nəticə çıxarmağa imkan verir. İri şəhərlərin ÜDM payının artması dünyanın iqtisadi çəkisinin mərkəzləşdiyini göstərir ki, bu da gələcəkdə regional iqtisadi bloklaşma və urban inteqrasiya proseslərinin güclənməsinə gətirib çıxara bilər. Şəhərlərin iqtisadi cəhətdən böyüməsi eyni zamanda onların enerji istehlakı, infrastruktur ehtiyacları və sosial idarəetmə mexanizmləri üzərində daha mürəkkəb tələblər yaradır. Bununla belə, urban iqtisadiyyatların güclənməsi qlobal ticarət, innovasiya axınları və maliyyə bazarlarının daha intensiv inteqrasiyasına şərait yaradır ki, bu da dünya iqtisadiyyatında çevik və rəqabətədavamlı strukturların formalaşmasını sürətləndirə bilər.

Üstəlik, bu reytinq qlobal miqyasda rəqabət qabiliyyətinin artırılmasında institusional davamlılığın və uzunmüddətli iqtisadi planlaşdırmanın nə qədər vacib olduğunu xatırladır. Tokio, Seul, London və digər iri şəhərlərin təcrübəsi göstərir ki, urban inkişaf strategiyaları yalnız iqtisadi göstəricilər deyil, eləcə də idarəetmə effektivliyi, innovasiya təşviqi və yaxşı tənzimləmə mühiti ilə sıx bağlıdır. Bu amillər şəhərlərin qlobal iqtisadi sistemdə mövqeyini müəyyən etməyə davam edir və gələcəkdə daha da həlledici rol oynaya bilər.

Nuray

Aznews.az