Azərbaycanın İtaliyaya neft ixracında yüksəliş - ŞƏRH

Bu ilin yanvar oktyabr aylarında Azərbaycandan İtaliyaya 12 milyon tondan çox xam neft tədarük edilib və bu ixracın dəyəri 6 milyard 231 milyon dollardan artıq olub. Ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə həcmin 29,8 faiz, dəyərin isə 7 faiz artması Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşlarından biri olan İtaliya ilə enerji əməkdaşlığının güclü şəkildə davam etdiyini göstərir. Bu dövrdə İtaliya Azərbaycanın ümumi neft ixracının 58,2 faizini təşkil edib ki, bu da ölkənin ticarət strukturunda həmin istiqamətin strateji çəkisini təsdiqləyir. Ümumilikdə, Azərbaycanın 10 ay ərzində etdiyi xam neft və neft məhsulları ixracının həcmi 20,7 milyon ton, dəyəri isə 10,8 milyard dollar olub və xarici ticarət dövriyyəsinin ümumi məbləği 40,8 milyard dollar səviyyəsinə çatıb.

İtaliyaya ixracın yüksək paya malik olması Azərbaycanın enerji marşrutlarının coğrafi və kommersiya baxımından sabit olduğunu təsdiqləyən faktorlardan biridir. Avropa İttifaqının enerji təhlükəsizliyi gündəliyində Xəzər regionunun payının artması fonunda Azərbaycan uzunmüddətli və etibarlı təchizatçı kimi daha da önə çıxır. İtaliya xüsusilə Cənub Qaz Dəhlizinin son nöqtəsi olmaqla yanaşı, Aralıq dənizi bölgəsinin ən böyük emal və nəql mərkəzlərindən biridir. Bu infrastruktur həm xam neftin, həm də gələcəkdə ümumi enerji ticarətinin genişlənməsi üçün əlverişli əsas yaradır.

Gömrük göstəricilərinin dinamikası iki paralel tendensiyanı üzə çıxarır. Birincisi, ixrac həcminin artması hasilatın optimallaşdırılması və mövcud yataqlardan sabit hasilatın qorunması ilə əlaqələndirilə bilər. İkincisi, dəyər artımının həcmlə eyni sürətdə yüksəlməməsi dünya bazarında Brent markalı neftin cari qiymət trayektoriyası ilə uyğunlaşır. 2024 və 2025 ci illərdə qiymətlərin daha çox geosiyasi risklərdən və qlobal tələb proqnozlarından asılı olaraq dəyişməsi göstəricilərə təsir edir. Bununla belə, həcmlərin artması Azərbaycanın ixrac imkanlarından tam istifadə etdiyini göstərən mühüm indikator kimi qalır.

Avropa bazarında Azərbaycan neftinə olan tələbin davam etməsi həm də enerji keçidi dövrünün xüsusiyyətləri ilə bağlıdır. Avropa ölkələri yenilənə bilən mənbələrə keçidi sürətləndirsə də, keçid mərhələsi ərzində sabit və uzunmüddətli neft tədarükçülərinə ehtiyac qalır. İtaliya kimi böyük istehlakçı ölkələr üçün risklərin azaldılması baxımından tədarük mənbələrinin diversifikasiyası vacibdir və Azərbaycan burada mühüm rol oynayır. Bu faktorlar əməkdaşlığın uzunmüddətli xarakterini möhkəmləndirir və gələcək energetik əməkdaşlıq modellərinə imkan yaradır.

Ümumi ticarət dövriyyəsinin strukturuna nəzər saldıqda, ixracın idxaldan bir qədər yüksək olması xarici ticarət balansının müsbət tərəfdə qalmasını təmin edir. Bu, makroiqtisadi sabitliyin qorunması baxımından pozitiv amildir və valyuta gəlirlərinin formalaşmasında enerji sektorunun rolunu bir daha göstərir. Eyni zamanda, idxalın 19,2 milyard dollara yaxın olması qeyri enerji sektorlarında istehlak və istehsal üçün tələb olunan avadanlıq, xammal və texnologiya axınını əks etdirir ki, bu da iqtisadiyyatın struktur yenilənməsində mühüm yer tutur.

Qlobal miqyasda neft ticarətinə təsir edən faktorlara nəzər yetirdikdə, logistik marşrutların şaxələndirilməsi, Aralıq dənizi limanlarında yükləmə güclərinin genişləndirilməsi və Avropanın enerji strategiyalarında Xəzər regionuna olan marağın davam etməsi Azərbaycanın ixrac istiqamətlərinin gələcək dayanıqlığına şərait yaradır. Enerji bazarlarında qeyri müəyyənliklər artsa da, Azərbaycanın İtaliya ilə ticarət əlaqələrinin sabitliyi regional enerji inteqrasiyasının etibarlı modelinə nümunə kimi qiymətləndirilə bilər. Bu model həm iqtisadi gəlirlərin davamlılığını qoruyur, həm də ölkənin beynəlxalq ticarət mövqeyini gücləndirir.

Hazırkı rəqəmlər göstərir ki, Azərbaycanın enerji sektoru qlobal tendensiyalar, bazar qiyməti dəyişiklikləri və regional əməkdaşlıq mexanizmlərinin istiqamətləndirilməsi fonunda çevikliyini saxlayır. İtaliya ilə neft ticarətinin həcminin artması isə bu çevikliyin real nəticə verdiyini nümayiş etdirən faktorlardandır. Strateji tərəfdaşlıq, möhkəmlənən enerji marşrutları və sabit ixrac göstəriciləri ölkənin beynəlxalq iqtisadi əlaqələrində güclü mövqeyini qoruyur.

Nuray,

Aznews.az