Azərbaycanın yerkökü ixracında dəyişən regional dinamika - ŞƏRH

Bu ilin yanvar-sentyabr aylarında Azərbaycan 2 min 247,9 ton yerkökü və şalğam ixrac edərək 1 milyon 44 min dollar gəlir əldə edib. Dəyər göstəricisi ötən illə müqayisədə cüzi, kəmiyyət isə beş faiz azalıb. Rusiya istiqamətində tədarük həcmi nəzərəçarpacaq dərəcədə enib, Belarus və Ukrayna bazarlarında isə artım müşahidə olunub. Moldova ilə ticarət əlaqəsinin yenidən aktivləşməsi ixrac coğrafiyasının bərpası baxımından diqqətəlayiqdir.
İxrac strukturunun dəyişməsi göstərir ki, regional bazarlardakı dinamika Azərbaycan məhsullarına olan tələbatı birbaşa formalaşdırır. Rusiya istiqamətində həcmlərin azalması təkcə yerli təkliflə bağlı deyil, qonşu ölkənin ötən ildən bəri mərhələli şəkildə artırdığı daxili istehsal imkanları, habelə tərəvəz kateqoriyasına tətbiq etdiyi daha çevik logistik mexanizmlərlə əlaqələndirilir. Qiymət dəyişiklikləri də bu tendensiyanı gücləndirən amillər sırasında yer alır, çünki tədarük qərarları həm maya dəyərinə, həm də mövsümi bazar balansına uyğun formalaşır. Bu zəmin Rusiyanın ümumi idxal siyasətində son illər müşahidə olunan diversifikasiya xəritəsinə tam uyğun gəlir.
Digər tərəfdən, Belarus və Ukrayna istiqamətlərində dəyər ifadəsində artım diqqəti çəkir. Belarusla ticarətdə bir neçə dəfə yüksəliş həmin ölkənin emal müəssisələrinin region üzrə daha sərfəli mənbələr axtarması ilə uzlaşır. Ukraynada isə daxili bazarın müəyyən dövrlərdəki təchizat boşluqları Azərbaycan məhsullarının həmin seqmentdə rəqabət üstünlüyünü artırır. Hər iki istiqamət üçün daşınma məsafəsinin rəqabət qabiliyyətini qoruması logistik dəyərin optimallaşmasında əhəmiyyətli rol oynayır. Bu faktor xüsusilə kənd təsərrüfatı məhsullarında həlledicidir, çünki tez xarab olan məhsulların uzunmüddətli daşınması həm risk, həm də əlavə xərc yaradır.
Moldovaya tədarükün fasilədən sonra bərpası isə regionda dəyişən tələbat strukturunun göstəricisidir və bu ölkənin tərəvəz idxalında daha elastik siyasət yürütməsinin nəticəsi kimi qiymətləndirilir. Azərbaycanın müxtəlif bazarlara çıxış imkanını genişləndirməsi ixrac portfelinin sabitliyinə müsbət təsir göstərir. Yerkökü və şalğam kimi məhsulların spesifikliyi onların mövsümi dövrlərdə daha yüksək tələbat yaratmasına səbəb olur, beləliklə bazarların çoxşaxəli olması həm risklərin, həm də qiymət dalğalanmalarının yumşalmasına imkan verir.
Qlobal kontekstdə isə tərəvəz bazarında bu il əsas tendensiya regionlar üzrə tədarük marşrutlarının dəyişməsi, istehsalçıların logistika baxımından daha əlverişli bazarlara yönəlməsidir. İqlim amili də mühüm rol oynayır, çünki bəzi Avropa və Asiya ölkələrində məhsuldarlığın mövsümi enişi idxalçıların alternativ mənbələrə üz tutmasına səbəb olur. Azərbaycan məhsullarının xüsusilə MDB məkanında sabit yer saxlaması bazar uyğunlaşmasının davam etdiyini göstərir və bu istiqamətdə rəqabət qabiliyyəti həm istehsal həcmlərinin sabit idarə olunması, həm də logistika və saxlama infrastrukturunun təkmilləşməsi ilə möhkəmlənir.
Mövcud statistika kənd təsərrüfatı ixracında kəmiyyət azalmasının ciddi struktur dəyişikliklərinə gətirmədiyini, bazar coğrafiyasındakı çevik adaptasiyanın isə gələcək dövrlər üçün daha dayanıqlı ticarət xətti formalaşdırdığını nümayiş etdirir. Bu konfiqurasiya həm ixrac portfelinin genişlənməsi, həm də müxtəlif ölkələrin tələbat ritminə uyğun elastik siyasətin vacibliyini önə çıxarır.

Aznews.az