Gürcüstan ilə sərhəddə azad ticarət zonaları regional logistika balansını necə dəyişir? - ŞƏRH

Gürcüstan hökumətinin Azərbaycanla sərhəddə yerləşən “Qırmızı körpü” sərhəd-keçid məntəqəsi yaxınlığında azad ticarət və anbarçılıq fəaliyyətinə yeni icazələr verməsi regionda sərhəd iqtisadiyyatının rolunun genişləndirilməsi baxımından diqqətçəkən addım kimi qiymətləndirilir. Qərar, həm logistika axınlarının intensivləşməsi, həm də Cənubi Qafqazda tranzit və ticarət marşrutlarının yenidən konfiqurasiya edildiyi bir mərhələdə qəbul olunub və bu baxımdan sırf lokal deyil, regional kontekstdə təhlil tələb edir.

Verilmiş icazələr yaşıl zonada yerləşən nisbətən kiçik sahələri əhatə etsə də, onların funksional təyinatı daha geniş iqtisadi məna daşıyır. Anbar tikintisi, istismarı və azad ticarət məntəqələrinin fəaliyyəti sərhəd-keçid məntəqələrinin yalnız tranzit nöqtəsi deyil, əlavə dəyər yaradan iqtisadi mərkəzlərə çevrilməsi strategiyasına uyğundur. Qlobal təcrübədə sərhəd zonalarında yaradılan azad ticarət və logistik mərkəzlər ticarət dövriyyəsinin artmasına, nəqliyyat xərclərinin azalmasına və regionun investisiya cəlbediciliyinin yüksəlməsinə xidmət edir. Gürcüstanın bu istiqamətdə atdığı addım ölkənin özünü regional logistik qovşaq kimi mövqeləndirmə siyasətinin davamı kimi dəyərləndirilə bilər.

Xüsusilə Azərbaycanla sərhəddə gömrüksüz ticarət zonalarının genişləndirilməsi planları iki ölkə arasında mövcud ticarət əlaqələrinin strukturunda müəyyən dəyişikliklərə yol aça bilər. Azərbaycan Gürcüstan üçün əsas ticarət tərəfdaşlarından biri olmaqla yanaşı, enerji, nəqliyyat və tranzit sahələrində strateji əməkdaşdır. Sərhədyanı azad ticarət məkanlarının genişlənməsi yük axınlarının sürətlənməsinə və bəzi mallar üzrə logistik marşrutların daha effektiv təşkilinə imkan yarada bilər. Bu, xüsusilə üçüncü ölkələrə yönələn tranzit daşımaları baxımından əhəmiyyətlidir.

Digər tərəfdən, oxşar icazələrin Gürcüstan-Ermənistan sərhədindəki “Sadaxlı” keçid məntəqəsi yaxınlığında da verilməsi rəsmi Tbilisinin balanslı regional yanaşmasını nümayiş etdirir. Bu addım Gürcüstanın sərhəd iqtisadiyyatını yalnız bir istiqamətdə deyil, paralel şəkildə inkişaf etdirmək niyyətində olduğunu göstərir. Belə yanaşma ölkənin tranzit imkanlarını diversifikasiya etməklə yanaşı, sərhəd regionlarında iqtisadi aktivliyi artırmaq və yerli məşğulluğa töhfə vermək məqsədi daşıyır.

Qlobal miqyasda azad ticarət zonalarının inkişafı tendensiyası göstərir ki, bu cür məkanlar yalnız ticarət dövriyyəsini deyil, eyni zamanda istehsal, qablaşdırma və logistik xidmətlər vasitəsilə əlavə dəyər zəncirinin formalaşmasına şərait yaradır. Gürcüstanın sərhəd zonalarında bu modelin tətbiqi orta və uzunmüddətli perspektivdə regionun iqtisadi xəritəsində müəyyən çəkisinin artmasına gətirib çıxara bilər. Bununla yanaşı, bu cür zonaların effektivliyi əsasən infrastrukturun keyfiyyəti, tənzimləyici mühit və sərhəd prosedurlarının sadəliyi ilə birbaşa bağlıdır.

Mövcud qərar Cənubi Qafqazda artan tranzit rəqabəti fonunda da oxunmalıdır. Orta Dəhliz üzrə yükdaşımaların artması, Avropa ilə Asiya arasında alternativ marşrutlara marağın yüksəlməsi sərhəd-keçid məntəqələrinin funksional rolunu daha da önə çıxarır. Gürcüstanın sərhəd zonalarında azad ticarət və anbarçılıq fəaliyyətini genişləndirməsi bu rəqabət şəraitində mövqelərini gücləndirməyə yönəlmiş institusional addım kimi dəyərləndirilə bilər.

Nəticə etibarilə, “Qırmızı körpü” və “Sadaxlı” ətrafında verilən yeni icazələr qısa müddətdə böyük həcmli investisiya təsiri yaratmasa da, regional ticarət və logistika ekosisteminin mərhələli şəkildə genişləndirilməsinə xidmət edir. Bu yanaşma Gürcüstanın tranzit ölkə kimi strateji mövqeyini möhkəmləndirməklə yanaşı, Azərbaycan da daxil olmaqla qonşu ölkələrlə iqtisadi qarşılıqlı asılılığın daha institusional və strukturlaşdırılmış formaya keçməsinə zəmin yaradır.

Aznews.az