Azərbaycan sənayesində divergensiya tendensiyası - ŞƏRH

2024-cü ilin ilk yarısında Azərbaycanın sənaye sektorunda müşahidə olunan iqtisadi dinamika ölkənin enerji asılılığından tədricən uzaqlaşdığını göstərən mühüm siqnallardan biri kimi qiymətləndirilə bilər. Dövlət Statistika Komitəsinin son hesabatına əsasən, ümumi sənaye məhsulu istehsalı 31,2 milyard manat təşkil etsə də, bu göstərici ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 1,9 faiz azalıb. Bu geriləmə əsasən neft-qaz sektorundakı azalma ilə əlaqələndirilir. Digər tərəfdən, qeyri-neft sənayesində 6,3 faizlik artım qeydə alınıb ki, bu da iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi istiqamətində mühüm irəliləyiş kimi dəyərləndirilə bilər.

Mədənçıxarma sektorunun sənaye məhsulundakı payı hələ də 61,8 faiz kimi yüksək göstərici olaraq qalır. Lakin əmtəəlik neft hasilatının 5,3 faiz azalması və qaz hasilatının cəmi 1,1 faiz artması bu sahədəki tənəzzülün davam etdiyini göstərir. Qlobal enerji bazarlarında qeyri-sabit qiymətlər və hasilat xərclərinin artması fonunda bu azalma, strateji baxımdan daha dayanıqlı iqtisadi modellərə keçidin zəruriliyini bir daha ortaya qoyur.

Əvəzində emal sektorunda baş verən yüksəlişlər iqtisadiyyatın struktur dəyişikliyə uğradığını göstərir. Əczaçılıq sənayesində 95,2 faiz, ağac emalı və məhsullarında isə 89,8 faiz artım qeydə alınıb. Bu cür ciddi artım templəri həmin sahələrin potensial investisiya istiqamətləri kimi formalaşdığını sübut edir. Həmçinin qida, kimya, rezin, maşınqayırma və plastik məhsullar kimi əsas emal sahələrindəki inkişaf yerli istehsal bazasının genişləndiyini və daxili tələbin müəyyən mənada yerli resurslarla qarşılandığını göstərir.

Digər tərəfdən, bəzi alt-sektorlarda, xüsusilə geyim istehsalında (-41,7 %), kompüter və elektronika (-15,7 %), metallurgiya (-12,4 %) və avtomobil istehsalında (-9,5 %) müşahidə olunan azalmalar diqqətçəkici tendensiyalardır. Bu göstəricilər həm texnoloji geriləmənin, həm də qlobal rəqabətə davam gətirə bilməyən sahələrin struktur zəifliyini əks etdirə bilər. Həmin sahələrdə istehsal və ixrac potensialının artırılması üçün dövlət təşviqi, texnologiya transferi və kadr hazırlığına yönəlik addımlar vacibdir.

Eyni zamanda, kommunal sektorlar üzrə- elektrik enerjisi, buxar və su təchizatı xidmətlərindəki artım (müvafiq olaraq 2,2 % və 5,8 %) iqtisadi aktivliyin genişlənməsi və əhalinin artan tələbatı ilə bağlıdır. Bu sahələrdə davamlılıq və ekoloji dayanıqlılıq baxımından texnoloji modernizasiya tədbirlərinin genişləndirilməsi strateji önəm daşıyır.

Nəticə olaraq, neft sektorundakı azalma fonunda qeyri-neft sənayesinin artım tempini qoruması müsbət inkişaf kimi qiymətləndirilə bilər. Bununla belə, bəzi əsas sahələrdəki geriləmələr istehsalın diversifikasiyası və rəqabət qabiliyyətinin artırılması üçün daha çevik və uzunmüddətli dövlət siyasətinə ehtiyac olduğunu göstərir. Azərbaycanın iqtisadi gələcəyi üçün əsas istiqamət emal sənayesinin yüksəlişini qorumaq, strateji sahələri modernləşdirmək və sənayeləşmə modelində texnoloji yeniliklərə əsaslanan dərinləşmiş struktur dəyişikliklərini həyata keçirmək olacaq.

Nuray,

Aznews.az