Uşaqlarda iqlim dəyişikliyinə qarşı şüur və davranışın inkişafı

İqlim dəyişiklikləri mövzusu yalnız bir elmi faktdan ibarət deyil, eyni zamanda insan həyatına və gələcək nəsillərin davranışına birbaşa təsir edən, qlobal miqyasda mühüm əhəmiyyət kəsb edən sosial və ekoloji məsələdir. Məktəblərdə bu mövzunun tədrisi təkcə riyaziyyat və biologiya kimi elmi fənlər çərçivəsində deyil, həm də uşaqların dünyagörüşünü, ətraf mühitə münasibətini, gündəlik davranışlarını və sosial məsuliyyət hissini formalaşdırmaq baxımından kritik rol oynayır. İqlim dəyişiklikləri ilə bağlı dərslik və tədris proqramları uşaqlara temperatur dəyişikliyi, qlobal istiləşmə, buzlaqların əriməsi, su ehtiyatlarının azalması, hava hadisələrinin kəskinləşməsi kimi prosesləri öyrədir. Lakin bununla yanaşı, uşaqlara ekoloji etik prinsiplər, məsuliyyətli istehlak, tullantıların azaldılması, enerjiyə qənaət və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadənin əhəmiyyəti də öyrədilməlidir.

Ətraf mühitin qorunması və iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizə təkcə yetişkinlərin və hökumətlərin məsuliyyəti deyil; uşaqların kiçik yaşlardan düzgün vərdişlər qazanması gələcəkdə onların fərdi və ictimai qərarlarında əks olunur. Məktəblərdə aparılan təlimatlar və layihələr uşaqları ətraf mühitin vəziyyətini müşahidə etməyə, səbəb-nəticə əlaqələrini anlamağa və ekoloji problemlərə həll yolları təklif etməyə sövq edir. Məsələn, şagirdlər ətraf mühitlə bağlı eksperimentlər keçirərək, tullantıların təkrar emalı, enerji qənaəti və ağac əkmək kimi fəaliyyətləri öz həyatlarına tətbiq edə bilirlər. Bu, yalnız elmi biliklərin mənimsənilməsi deyil, həm də uşaqların sosial məsuliyyət hissinin formalaşmasına xidmət edir.

Eyni zamanda, iqlim dəyişikliyi mövzusunun inteqrativ yanaşma ilə tədrisi uşaqlarda multidissiplinar düşüncə qabiliyyətini inkişaf etdirir. Tarix, coğrafiya, biologiya, fizika və hətta ədəbiyyat fənləri çərçivəsində mövzunun öyrədilməsi, şagirdlərin mövzunu müxtəlif perspektivlərdən dərk etməsinə və qlobal problemlərin kompleks təhlilinə imkan yaradır. Bu yanaşma, şagirdlərin yalnız məlumatı öyrənməsini deyil, həm də problem həll etmə bacarıqlarını, analitik düşüncələrini və kritik yanaşma qabiliyyətlərini inkişaf etdirir.

Hazırkı qlobal şəraitdə iqlim dəyişikliyi ilə bağlı təhsil proqramlarının təkcə bilik yönümlü olmaması, uşaqlara məsuliyyətli davranış modellərini öyrətməsi mühümdür. Şagirdlər öz həyətlərində, ailələrində və cəmiyyət daxilində kiçik, amma əhəmiyyətli addımlar ata bilər: tullantıları düzgün idarə etmək, enerji və su resurslarından qənaətlə istifadə etmək, ictimai nəqliyyatdan istifadəni üstün tutmaq və təbiəti qorumağa dair təşəbbüslərdə iştirak etmək kimi. Məktəblərdə bu davranışların təşviqi, uşaqların həm fərdi, həm də ictimai əhəmiyyətli qərarlar qəbul etməsinə hazırlıq deməkdir.

Müasir dövrdə texnologiyanın təhsildə tətbiqi də iqlim dəyişiklikləri mövzusunun öyrədilməsini daha interaktiv və əhatəli edir. Virtual laboratoriyalar, simulyasiyalar, onlayn layihələr və interaktiv dərsliklər şagirdlərin mövzuya marağını artırmaqla yanaşı, onların kompleks problemləri anlama qabiliyyətini gücləndirir. Bununla da tədris yalnız nəzəri məlumat verməkdən çıxır, praktik təcrübə və real həyatda tətbiq olunan biliklərin mənimsənilməsi istiqamətinə yönəlir.

Nəticə etibarilə, iqlim dəyişikliyi mövzusunun məktəblərdə tədrisi təkcə elmi fənn kimi deyil, uşaqların davranışlarını, dəyərlər sistemini və sosial məsuliyyətini formalaşdıran inteqrativ bir proses kimi həyata keçirilməlidir. Bu yanaşma gələcək nəsillərin yalnız məlumatlı və bilikli deyil, həm də ekoloji və sosial baxımdan məsuliyyətli vətəndaşlar olaraq yetişməsini təmin edəcək və qlobal ekosistemin qorunmasına töhfə verəcəkdir.

AzNews.az