Tibb, təhsil və sosial sahələrdə qida normalarının təsdiqi: sağlam cəmiyyətə doğru mühüm addım

“Tibb müəssisələrində şəxslərin orta sutkalıq qida normaları” təsdiq edilib. APA xəbər verir ki, bununla bağlı Baş nazir Əli Əsədov qərar imzalayıb. Qərarla həmçinin, “Təhsil müəssisələrində şəxslərin qida normaları” və “Sosial sahəyə aid müəssisələrdə şəxslərin qida normaları” təsdiq edilib.

Bu qərarın qəbul edilməsi ölkədə sağlam qidalanma siyasətinin sistemli şəkildə qurulması istiqamətində atılmış mühüm addımlardan biridir. Xüsusilə tibb, təhsil və sosial sahələrdə fəaliyyət göstərən müəssisələrdə insanların qidalanma standartlarının müəyyən olunması, həm dövlətin sosial məsuliyyətinin təzahürü, həm də vətəndaşların sağlamlığının qorunmasına yönəlmiş mühüm islahat mərhələsidir. Tibb müəssisələri, xəstəxanalar, sanatoriyalar, reabilitasiya mərkəzləri və digər səhiyyə müəssisələrində insanların düzgün və balanslaşdırılmış qidalanması təkcə tibbi xidmətin keyfiyyət göstəricisi deyil, həm də müalicə prosesinin ayrılmaz tərkib hissəsidir. Qida normalarının müəyyənləşdirilməsi, xəstələrin yaşına, xəstəlik növünə, orqanizmin ehtiyaclarına və müalicə prosesinin gedişinə uyğun şəkildə qida qəbulunun elmi əsaslarla tənzimlənməsi deməkdir.

Tibb müəssisələrində qida normativlərinin təsdiqi uzun illərdir mütəxəssislərin, diyetoloqların və gigiyenistlərin gündəliyində olan vacib məsələ idi. Çünki bir çox hallarda xəstələrin müalicəsi zamanı qidalanma amili ikinci dərəcəli məsələ kimi qəbul olunurdu, halbuki elmi araşdırmalar göstərir ki, düzgün tərtib edilmiş pəhriz və qida rejimi dərman müalicəsi qədər təsirli ola bilər. Bu qərar həmin yanaşmanın dəyişməsinə, hər bir xəstənin ehtiyacına uyğun, vitamin, zülal, karbohidrat, yağ, mineral və su balansının qorunduğu menyuların hazırlanmasına hüquqi əsas yaradır.

Yeni normalar həm də xəstəxanalarda çalışan tibb personalının, xəstələrin müşayiətçilərinin və uzunmüddətli müalicə alan şəxslərin qidalanma şəraitinin yaxşılaşdırılmasını nəzərdə tutur. Bu, həm infeksion, həm də qeyri-infeksion xəstəliklərin qarşısının alınmasında mühüm profilaktik tədbir kimi çıxış edəcək. Balanslaşdırılmış qidalanma orqanizmin bərpa prosesini sürətləndirir, immuniteti gücləndirir, dərmanların orqanizmə təsirini stabilləşdirir və xəstəliklərin təkrarlanma riskini azaldır. Bu qərarın icrası nəticəsində artıq tibb müəssisələrində verilən yeməklərin keyfiyyəti, kalori tərkibi və sanitar-gigiyenik göstəriciləri ciddi nəzarət altına alınacaq.

Digər tərəfdən, qərarla eyni zamanda təsdiq edilmiş “Təhsil müəssisələrində şəxslərin qida normaları” da cəmiyyətin sağlam gələcəyinin formalaşması üçün strateji əhəmiyyət daşıyır. Məktəbəqədər və məktəb yaşlı uşaqların düzgün qidalanması onların fiziki və zehni inkişafını birbaşa müəyyən edən əsas amillərdəndir. Uşaqlarda vitamin çatışmazlığı, artıq çəki, şəkərli diabet və digər qidalanma pozuntuları son illərdə dünyada artmaqda olduğu üçün bu cür normativ sənədlərin tətbiqi milli təhlükəsizlik və səhiyyə siyasətinin ayrılmaz hissəsinə çevrilir. Bu normalar məktəb yeməkxanalarının, uşaq bağçalarının və kolleclərin menyularında sağlam, yerli, təbii və balanslı qidaların üstünlük təşkil etməsini təmin edəcək.

“Sosial sahəyə aid müəssisələrdə şəxslərin qida normaları” isə cəmiyyətin daha həssas qruplarına — ahıllara, əlillərə, sosial himayəyə ehtiyacı olan insanlara göstərilən qayğının konkret göstəricisidir. Belə müəssisələrdə yaşayan insanların çoxu fiziki aktivliyi məhdud, bəzi hallarda xroniki xəstəliklərə malik olur. Bu səbəbdən onların qidalanması xüsusi diqqət tələb edir. Yeni normalar həmin şəxslərin gündəlik qida tələbatını qarşılayacaq, onların orqanizminə zərər vurmadan, əksinə, həyat keyfiyyətini yüksəldəcək şəkildə tərtib ediləcək menyuların hazırlanmasına yönəlib.

Bu qərar eyni zamanda ölkədə ərzaq təhlükəsizliyinə, qida keyfiyyətinin yüksəldilməsinə və ictimai qidalanma mədəniyyətinin formalaşmasına da müsbət təsir göstərəcək. Çünki dövlət səviyyəsində təsdiqlənmiş qida normaları təkcə tibb və sosial müəssisələr üçün deyil, həm də ümumi ictimai sektor üçün nümunəvi standart funksiyası daşıyır. Qida məhsullarının alınmasında yerli istehsala üstünlük verilməsi, təbii və ekoloji təmiz ərzaqların seçilməsi, menyuların milli mətbəx xüsusiyyətlərinə uyğun şəkildə tərtib olunması həm milli iqtisadiyyatın, həm də ictimai sağlamlığın gücləndirilməsinə yönəlmişdir.

Yeni normativ sənədin tətbiqi praktiki olaraq bir sıra dövlət qurumları və müvafiq nəzarət orqanlarının birgə fəaliyyətini tələb edəcək. Burada Səhiyyə Nazirliyi, Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi, Təhsil Nazirliyi və Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin birgə monitorinq və koordinasiyası vacib olacaq. Məqsəd yalnız normanı kağız üzərində saxlamaq deyil, onun real həyata tətbiqini təmin etməkdir. Bu isə həm ictimai nəzarətin gücləndirilməsi, həm də qida təminatı sistemində şəffaflığın artırılması ilə mümkün olacaq.

Eyni zamanda, bu qərar cəmiyyətin sağlamlıq mədəniyyətinə, insanlarda qida seçiminə yanaşmanın dəyişməsinə də təkan verəcək. İnsanlar artıq “doymaq üçün yox, yaşamaq üçün qidalanmaq” prinsipinə daha çox önəm verəcək, orqanizmin bioloji ehtiyaclarına əsaslanan qidalanma rejiminin dəyərini anlayacaqlar. Xəstəxanalarda, məktəblərdə, sosial müəssisələrdə keyfiyyətli və düzgün qidalanma mədəniyyətinin formalaşması uzunmüddətli perspektivdə xəstəliklərin azalması, ömür uzunluğunun artması, əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəlməsi kimi nəticələrə gətirib çıxaracaq.

Beləliklə, Baş nazirin imzaladığı bu qərar sadəcə inzibati sənəd deyil, sosial rifah, milli sağlamlıq və insan kapitalının qorunmasına yönəlmiş strateji bir addımdır. Bu addım dövlətin insan amilinə verdiyi yüksək dəyərin, vətəndaşların sağlamlığını prioritet sayan siyasətin və cəmiyyətin rifahı naminə həyata keçirilən məqsədyönlü islahatların növbəti bariz göstəricisidir.

AzNews.az