Azərbaycana hibrid hücum: İrandan yönəldilən 270-dən çox profil və 600-ə yaxın hesab - ŞƏRH

2025-ci ilin iyun ayında İran ilə İsrail arasında baş vermiş 12 günlük silahlı qarşıdurma təkcə hərbi və diplomatik müstəvidə deyil, informasiya sahəsində də regionda ciddi silkələnmələrə səbəb oldu. Bu prosesdə birbaşa iştirak etməyən, neytral mövqe nümayiş etdirən Azərbaycan Respublikası isə təəssüf ki, informasiya hədəfinə çevrildi. Milli Məclisin Xarici müdaxilələrə və hibrid təhdidlərə qarşı komissiyasının 18 iyun tarixli açıqlamasının davamı olaraq, 1 iyul 2025-ci il tarixində verilən bəyanat bu təhlükəli tendensiyanın miqyasını tam şəkildə göz önünə sərir. Komissiyanın araşdırmalarına əsasən, sözügedən informasiya hücumu İran ərazisindən koordinasiya olunan və müxtəlif dillərdə – Azərbaycan, fars, rus, türk, ərəb və ingilis – yayılan yüzlərlə sosial media hesabı vasitəsilə həyata keçirilmişdir. Xüsusilə "TikTok" platformasında 215-dən çox aktiv hesabın bu işə cəlb olunması göstərir ki, kampaniya sistemli şəkildə hazırlanıb və təsadüfi deyil.

Bu kampaniyanın əsas hədəfi Azərbaycan dövlətini regional qarşıdurmanın bir tərəfi kimi göstərmək, ölkənin siyasi mövqeyinə, beynəlxalq nüfuzuna və daxili ictimai rəyə zərbə vurmaq idi. Bunu informasiya müharibəsinin klassik nümunəsi kimi qiymətləndirmək olar. Burada diqqətçəkən məqamlardan biri də yayılan dezinformasiyaların yalnız yerli və regional auditoriyaya deyil, həm də beynəlxalq ictimaiyyətə yönəldilməsidir. Bu isə Azərbaycanın xarici imicinə zərbə vurmaq, onu müstəqil və balanslı xarici siyasət kursundan çəkindirmək məqsədi güdür.

Xüsusilə vurğulanmalıdır ki, kampaniya yalnız texniki vasitələrlə yox, həm də ideoloji elementlərlə zənginləşdirilmişdir. İran daxilində müəyyən dairələr tərəfindən anti-Azərbaycan ovqatının qızışdırılması, dini dəyərlərdən manipulyativ şəkildə istifadə edilməsi, "din pərdəsi" altında yayılan təxribatçı çağırışlar informasiya müharibəsinin yalnız siyasi deyil, psixoloji və sosioloji aspektlər daşıdığını da göstərir. Bu yanaşma sadəcə yalan xəbər yaymaqla kifayətlənmir, eyni zamanda ictimai emosiyaları və inam strukturlarını hədəfə alır. Belə informasiya müdaxilələrinin əsas məqsədi vətəndaşların dövlətə olan etimadını sarsıtmaq, milli həmrəylik və sabitliyi zəiflətməkdir.

Azərbaycan dövlətinə qarşı yönəlmiş bu hibrid hücumun texnoloji tərəfi də diqqətəlayiqdir. Komissiyanın məlumatına görə, 270-dən çox profil və 600-ə yaxın hesab bu işə cəlb olunub. Bu isə o deməkdir ki, sosial media platformaları – xüsusilə TikTok, Telegram, Facebook, X (keçmiş Twitter) və YouTube – informasiya silahı kimi sistemli şəkildə istismar olunmaqdadır. Bu miqyaslı koordinasiya sübut edir ki, qarşı tərəf bu hücumu təsadüfi deyil, uzunmüddətli plan əsasında həyata keçirir. Burada təkcə texnologiyadan yox, psixologiya və sosioloji mühəndislikdən də istifadə edilir. Hədəf yalnız informasiya deyil, onu qəbul edən insanın şüurudur.

Azərbaycanın bu hücum qarşısında səssiz qalmaması, əksinə, Milli Məclis səviyyəsində bu məsələyə rəsmi və detallı şəkildə reaksiya verməsi mühüm siyasi və hüquqi jestdir. Komissiyanın bəyanatı göstərir ki, artıq informasiya təhlükəsizliyi ölkənin milli təhlükəsizliyinin ayrılmaz hissəsinə çevrilib. Bu, həm dövlət institutlarının cavab mexanizmlərinin fəaliyyətə keçdiyini, həm də ictimaiyyətin maarifləndirilməsi və yönləndirilməsi üçün addımlar atıldığını göstərir. Eyni zamanda bu hadisə göstərir ki, Azərbaycanın gələcək təhlükəsizlik konsepsiyası informasiya məkanının qorunmasını əsas strateji prioritetlərdən biri kimi qəbul etməlidir.

Burada daha bir mühüm məqam isə Azərbaycanın informasiya hücumlarına qarşı cavab imkanlarını gücləndirməsi zərurətidir. Sadəcə təxribatı ifşa etməklə kifayətlənmək mümkün deyil. Eyni zamanda informasiya məkanında təşəbbüsü əldən verməmək, faktlara əsaslanan və inandırıcı rəsmi mövqelərlə cavab vermək, rəqəmsal informasiya texnologiyalarından effektiv istifadə etmək və cəmiyyətin media savadlılığını artırmaq bu sahədə əsas hədəf olmalıdır. Sosial media istifadəçiləri yalan və yönləndirilmiş informasiyaları fərqləndirməyi öyrənməli, rəsmi mənbələrə istinad etməyə vərdiş etməlidirlər.

Azərbaycanın informasiya təhlükəsizliyini təmin etmək üçün həm daxili, həm də beynəlxalq səviyyədə birgə fəaliyyətlərə ehtiyac var. Daxildə texnoloji infrastruktur gücləndirilməli, media monitorinq və analiz mərkəzləri qurulmalı, gənclər arasında rəqəmsal savadlılıq proqramları həyata keçirilməlidir. Beynəlxalq müstəvidə isə Azərbaycan bu cür dezinformasiya kampaniyalarına qarşı mübarizə aparan ölkələrlə əməkdaşlıq etməli, süni intellekt alqoritmlərindən istifadə ilə saxta hesabların aşkar olunması və aradan qaldırılması üzrə texniki imkanlarını genişləndirməlidir. Sosial media platformalarının məsuliyyəti artırılmalı, onların qanunsuz kampaniyaları vaxtında aşkarlaması və qarşısını alması üçün beynəlxalq mexanizmlər gücləndirilməlidir.

Nəticə etibarilə, 2025-ci ildə baş verən bu hadisə bir daha göstərdi ki, müasir dövrdə informasiya məkanı real savaş meydanıdır. Burada istifadə olunan silahlar sözlər, şəkillər, videolar və ideoloji mesajlardır. Dövlətlər artıq informasiya sahəsində də öz sərhədlərini qorumağa, əhalisinin şüur təhlükəsizliyini təmin etməyə məcburdur. Azərbaycanın bu hücumlara qarşı institusional reaksiya verməsi müsbət haldır və gələcəkdə bu istiqamətdə daha genişmiqyaslı tədbirlərin görülməsini zəruri edir. Dövlətin gücü təkcə sərhədlərində deyil, informasiya məkanında da özünü göstərməlidir. Bu yeni reallıqla barışmaq yox, ona hazır olmaq lazımdır.

Zeynal ABDİN,

AzNews.az