Qiymətləndirmə sektorunda mübahisələr var - ŞƏRH

Azərbaycan Qiymətləndiricilər Palatası ilə “Azərekspertiza” Birliyi arasında yaranmış fikir ayrılığı qiymətləndirmə sektorunda institusional münasibətlərin hüquqi əsaslar və tənzimləmə mexanizmləri fonunda necə formalaşdığını göstərən maraqlı nümunədir. Məsələ, AQP-nin Birliyi rəsmi internet portalında “fəaliyyəti dayandırılmış qiymətləndirici təşkilat” kimi qeyd etməsindən sonra ictimaiyyətin diqqətini çəkib. “Azərekspertiza” bu addımı qanunvericiliyə və hüquqi səlahiyyətlərə zidd hesab edir, Palata isə iddialarını sənəd uyğunsuzluqları və institusional normativlərə əsaslandırır.

Əldə olunan məlumata əsasən, mübahisənin mərkəzində duran əsas səbəblərdən biri “Azərekspertiza” Birliyinin təşkilati-hüquqi formasının və təsis sənədlərinin, xüsusilə nizamnaməsinin qüvvədə olan qanunvericiliyə tam uyğun olmamasıdır. Palata bildirir ki, nizamnamənin kiril qrafikası ilə tərtib olunması, hüquqi forma baxımından kommersiya hüquqi şəxs statusuna malik olmaması və qiymətləndirmə fəaliyyətinin əsas fəaliyyət sahəsi kimi rəsmiləşdirilməməsi həmin təşkilatın reyestrdə aktiv statusda saxlanılmasına imkan vermir. Bu, “Qiymətləndirmə fəaliyyəti haqqında” qanunun 3-cü və 1.1.3-cü maddələri ilə əsaslandırılır.

Burada diqqətçəkən məqam ondan ibarətdir ki, Palata heç bir halda təşkilatın fəaliyyətinə xitam verilməsini iddia etmir və bu səlahiyyətin yalnız məhkəmə və dövlət orqanlarına aid olduğunu açıq şəkildə bildirir. Sadəcə olaraq, yeni elektron reyestr sistemində aktiv qeydiyyat üçün müvafiq hüquqi sənədlərin təqdim olunması tələb edilib və bu sənədlərin qismən və qeyri-dəqiq təqdim edilməsi səbəbindən üç ay müddətinə müvəqqəti passiv status verilib. Fərdi qiymətləndiricilərin reyestrdə saxlanılması isə bu qərarın ümumi fəaliyyəti deyil, yalnız təşkilati uyğunluğu əhatə etdiyini göstərir.

Digər tərəfdən, “Azərekspertiza” bu yanaşmanın qeyri-obyektiv olduğunu və hüquqi çərçivələrin aşılması ilə ümumi ictimai etimada mənfi təsir göstərdiyini bildirərək hüquqi müdafiə yollarını nəzərdən keçirdiyini açıqlayıb. Bu isə məsələni institusional münasibətlər müstəvisindən daha geniş hüquqi debat səviyyəsinə çıxara bilər. Çünki burada yalnız sənəd texnikası və forma deyil, həm də qiymətləndirmə sahəsində dövlət dəstəyi ilə fəaliyyət göstərən bir qurumun mövqeyi və reputasiyası da mübahisə mövzusudur.

İqtisadi aspektdən baxdıqda, qiymətləndirmə sektorunun normativ bazaya uyğun şəkildə formalaşması və idarə olunması iqtisadi münasibətlərin şəffaflığı və etibarlılığı baxımından əhəmiyyətlidir. Əgər hüquqi uyğunluq standartları dəqiq tənzimlənməsə və bütün iştirakçılar üçün bərabər tətbiq edilməsə, bu, bazarda rəqabət mühitinə, maliyyə alətlərinin düzgün qiymətləndirilməsinə və nəticə etibarilə investisiya qərarlarına mənfi təsir göstərə bilər. Bu baxımdan, qiymətləndirmə sahəsində fəaliyyət göstərən təşkilatların hüquqi statuslarının və sənədlərinin qanunvericiliklə tam uyğunlaşdırılması yalnız normativ tələb deyil, eyni zamanda iqtisadi sabitlik və etimad üçün zəruri şərtdir.

“Azərekspertiza” Birliyinin uzunillik fəaliyyəti və peşəkar heyəti nəzərə alınsa da, hüquqi və inzibati çərçivələrin dəyişən reallıqlara uyğunlaşdırılması labüddür. AQP-nin tətbiq etdiyi normativlər və yeni reyestr tələbləri isə bu sektorun daha şəffaf və rəqabətədavamlı əsaslarda tənzimlənməsinə yönəlmiş addımlar kimi qiymətləndirilə bilər. Bu prosesdə kommunikasiya və institusional dialoq əsas rol oynamalı, qarşılıqlı anlayış və hüquqi uyğunlaşma yolu ilə məsələnin həllinə çalışılmalıdır.

Sonda bu mübahisə təkcə konkret bir qurumun statusu ilə məhdudlaşmır, bütövlükdə qiymətləndirmə sahəsinin tənzimlənməsi və peşəkarlıq standartlarının yüksəldilməsi baxımından vacib presedent hesab oluna bilər. Həm normativ çərçivələrin tətbiqi, həm də bu çərçivələrin tətbiqi zamanı şəffaflıq, hüquqi ardıcıllıq və tərəflər arasında etibarlı dialoq müasir iqtisadi mühitin əsas tələblərindəndir.

Nuray,
Aznews.az