Elektron ticarət bazarının böyüməsi və rəqəmsal müştəri davranışları - ŞƏRH

Elektron ticarət bazarının son illərdə sürətli inkişafı yalnız texnoloji tərəqqinin nəticəsi deyil, həm də istehlakçı davranışlarında baş verən fundamental dəyişikliklərin təzahürüdür. Rəqəmsal mühitin genişlənməsi, mobil tətbiqlərin əlçatanlığı, süni intellekt texnologiyalarının xidmətlərə inteqrasiyası və qlobal pandemiya dövründə formalaşmış yeni vərdişlər bu inkişafın əsas katalizatorlarıdır. Hazırda beynəlxalq hesabatlara görə, 2024-cü ilin sonuna qədər qlobal elektron ticarət bazarının həcmi 6,3 trilyon ABŞ dollarını keçib və proqnozlara əsasən, 2028-ci ilə qədər bu rəqəm 9 trilyon dolları aşacaq.

Aznews.az şərh edir ki, Azərbaycanda da oxşar tendensiya müşahidə olunur. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatlarına görə, 2024-cü ilin ilk yarısında ölkədə elektron ticarət dövriyyəsi 58% artaraq 1,3 milyard manata çatıb. Ölkədə bank kartı ilə ödənişlərin 60%-dən çoxunun onlayn mühitdə aparılması, e-ticarət platformalarının dinamik artımı və beynəlxalq bazarlara çıxış imkanlarının genişlənməsi müasir istehlak modelini köklü şəkildə dəyişir. Bu prosesdə kiçik və orta sahibkarlıq subyektlərinin rəqəmsal transformasiyaya adaptasiyası xüsusilə əhəmiyyət kəsb edir, çünki elektron ticarət yalnız iri şirkətlər üçün deyil, həm də startaplar və fərdi sahibkarlar üçün yeni iqtisadi imkanlar yaradır.

Müştəri davranışlarının təhlili göstərir ki, rəqəmsal istehlakçı artıq yalnız məhsulun qiymətinə deyil, həm də təcrübəyə, rahatlığa və xidmət keyfiyyətinə üstünlük verir. Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, 2023-cü ildə Amazon, Alibaba və digər iri platformalarda istifadəçi davranışlarının 72%-i fərdiləşdirilmiş məzmun və süni intellekt tövsiyələri əsasında formalaşıb. Azərbaycanda isə bu yanaşma hələ ilkin mərhələdə olsa da, yerli bazarda mövcud potensial sürətli inkişaf üçün ciddi zəmin yaradır.

Əmək bazarı baxımından elektron ticarətin böyüməsi yeni peşə sahələrinin yaranmasına səbəb olur. Rəqəmsal marketinq mütəxəssisləri, məlumat analitikləri, UX/UI dizaynerlər, kiber təhlükəsizlik mütəxəssisləri və süni intellekt üzrə mühəndislərə olan tələbat kəskin şəkildə artmaqdadır. Dünya İqtisadi Forumunun son hesabatına görə, 2027-ci ilə qədər elektron ticarət və rəqəmsal iqtisadiyyatla bağlı yeni iş yerlərinin sayı 25%-dən çox artacaq. Azərbaycanda isə bu proses əmək bazarında struktur dəyişiklikləri stimullaşdırır və ali təhsil müəssisələrindən praktiki bacarıqların gücləndirilməsini tələb edir.

Rəqəmsal istehlakçıların davranışında diqqət çəkən digər mühüm faktor sosial media platformalarının təsiridir. “TikTok Shop”, “Instagram Marketplace” və “Facebook Business” kimi alətlər artıq yalnız reklam kanalı deyil, birbaşa satış platformasına çevrilib. Bu, istifadəçilərin alış qərarlarına emosional təsiri artırır və marketinq yanaşmalarının daha çox kontent əsaslı modellərə keçməsini tələb edir. Azərbaycan bazarında bu transformasiya gənc nəslin texnologiyaya daha yüksək adaptasiya qabiliyyəti və mobil istifadə intensivliyi sayəsində daha sürətlə gedir.

Gələcək perspektivlər baxımından, elektron ticarətdə blokçeyn texnologiyası, kriptovalyuta ödənişləri və süni intellekt əsaslı logistika sistemləri kimi yeniliklər yaxın illərdə bazar strukturlarını yenidən formalaşdıracaq. Bu, həm beynəlxalq rəqabəti gücləndirir, həm də Azərbaycan kimi inkişaf edən bazarlar üçün yeni inteqrasiya imkanları yaradır. Lakin eyni zamanda, kiber təhlükəsizlik, məlumatların qorunması və transsərhəd tənzimləmələr kimi çağırışlar daha çox aktuallaşır.

Ümumilikdə, elektron ticarət və rəqəmsal müştəri davranışları qlobal iqtisadiyyatın və əmək bazarının yeni modelini formalaşdırır. Azərbaycan üçün bu, yalnız istehlakçı vərdişlərinin dəyişməsi deyil, həm də ixrac, rəqabət qabiliyyəti və rəqəmsal innovasiyalar baxımından strateji inkişaf imkanları deməkdir.

Nuray,

Aznews.az