Azərbaycanda 230 minə yaxın insan ev telefonundan imtina edib - ŞƏRH

Azərbaycanda sabit şəbəkə telefonlarının istifadəçi sayı 2024-cü ildə əhəmiyyətli dərəcədə azalıb. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, ötən il ölkədə ümumilikdə 1 milyon 175 min sabit şəbəkə nömrəsi aktiv olub ki, onların da 1 milyon 95 min 200-ü mənzillərdə qeydiyyatdan keçib. Halbuki 2023-cü ildə bu göstərici 1,4 milyonun bir qədər üzərində idi və onlardan 1,3 milyonu məhz ev təsərrüfatlarına aid sabit xətlər idi. Beləliklə, bir il ərzində təxminən 230 min abunəçi ənənəvi ev telefonlarından imtina edib.

Sabit telefon xidmətlərində müşahidə edilən bu azalma, qlobal tendensiyanın Azərbaycan seqmentində də eyni istiqamətdə hərəkət etdiyini göstərir. Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqının (ITU) məlumatlarına əsasən, son on ildə dünyanın demək olar ki, bütün regionlarında stasionar rabitə xidmətlərinin payı kəskin şəkildə geriləyib. İnkişaf etmiş ölkələrdə mobil rabitənin ucuzlaşması, internet əsaslı zəng platformalarının (VoIP, messencerlər və s.) geniş yayılması və xüsusilə gənc nəsil arasında sabit telefonun sosial dəyərinin itməsilə bu azalma daha sürətli şəkildə baş verib. Ənənəvi rabitə xətləri artıq informasiyanın ötürülməsi baxımından texnoloji baxımdan köhnəlmiş hesab olunur.

Azərbaycanda isə bu prosesin özünəməxsus iqtisadi və sosial dinamikası var. Bir tərəfdən, regionlarda genişzolaqlı internetin əlçatanlığının artması və mobil operatorların təqdim etdiyi xidmətlərin həm keyfiyyət, həm də qiymət baxımından əlverişli olması nəticəsində ev telefonuna ehtiyac minimuma enib. Digər tərəfdən, paytaxt və iri şəhərlərdə aparılan yeni yaşayış komplekslərinin əksəriyyətində artıq sabit telefon infrastrukturu ilkin layihələndirmədən çıxarılır və bu xidmət optik internetlə əvəzlənir. Bu, texnoloji modernləşmə ilə yanaşı, istifadəçi davranışlarının dəyişməsi ilə də bağlıdır. Müasir ailələr gündəlik rabitə tələbatlarını tamamilə mobil cihazlar üzərindən qarşılayır və sabit xəttin saxlanılması həm maliyyə, həm də praktiklik baxımından artıq zəruri hesab edilmir.

Qlobal təcrübə göstərir ki, bu proses yalnız kommunikasiya vərdişlərini deyil, eyni zamanda rabitə bazarının strukturunu da dəyişdirir. Bir çox ölkələrdə sabit telefon operatorları öz fəaliyyətlərini tədricən rəqəmsal xidmətlərə – optik internet, IP-telefon və inteqrasiya olunmuş şəbəkə həllərinə yönəldiblər. Bu model Azərbaycanda da müşahidə olunur. Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyinin tabeliyində olan qurumlar tərəfindən son illərdə genişzolaqlı internet layihələrinin icrası, “Fiber to Home” proqramlarının genişləndirilməsi və dövlət xidmətlərinin rəqəmsallaşdırılması məhz bu transformasiyanın bir parçasıdır. Bu, sadəcə rabitə vasitələrinin dəyişməsi deyil, həm də milli rəqəmsal infrastrukturun təkmilləşdirilməsi deməkdir.

Eyni zamanda, sabit telefonlardan imtina tendensiyası dövlətin rəqəmsal strategiyası ilə ziddiyyət təşkil etmir. Əksinə, bu keçid daha çevik, enerji səmərəli və innovativ texnoloji modelə uyğunlaşma kimi qiymətləndirilə bilər. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, bəzi sosial təbəqələr, xüsusilə yaşlı nəsil və ucqar ərazilərdə yaşayan insanlar üçün sabit şəbəkə hələ də mühüm ünsiyyət vasitəsidir. Ona görə də bu transformasiya mərhələli şəkildə aparılmalı, xidmətlərin alternativ formaları - ucqar yerlərdə GSM və ya fiber əlaqə ilə əvəzlənməsi təmin edilməlidir.

Hazırkı tendensiya həm də kommunikasiya sektorunun gələcək inkişaf istiqamətlərinə işarədir. Əgər əvvəllər telefon nömrəsi ailə kimliyinin bir hissəsi sayılırdısa, bu gün əlaqə anlayışı daha çox internet əsaslı identifikasiya sistemləri ilə ölçülür. Rəqəmsal keçid sadəcə rabitə texnologiyasını dəyişmir, həm də sosial münasibətləri, informasiya davranışını və istehlak modelini formalaşdırır. Azərbaycanın sabit telefon bazarında baş verən azalma da bu böyük rəqəmsal transformasiyanın lokal əksidir.

Nuray,

Aznews.az