Azərbaycanda kənd təsərrüfatı istehsalının strukturu dəyişir - ŞƏRH

Bu ilin yanvar-noyabr aylarında Azərbaycanda 13,4 milyard manatlıq kənd təsərrüfatı məhsulu istehsal olunması və bunun ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 1,1 faiz artım göstərməsi aqrar sektorun ümumi makroiqtisadi sabitliyini qoruduğunu göstərir. Statistik mənzərə onu deməyə əsas verir ki, artım kəskin sıçrayış xarakteri daşımır, lakin struktur baxımından daha balanslı və mərhələli inkişaf xətti formalaşır. Bitkiçilik məhsullarının dəyərinin 1,9 faiz artaraq 6,63 milyard manata çatması, heyvandarlıq məhsullarının isə 0,4 faiz artımla 6,77 milyard manat səviyyəsində qərarlaşması kənd təsərrüfatında iki əsas istiqamət arasında nisbi tarazlığın saxlanıldığını göstərir.

Bitkiçilik üzrə göstəricilərə baxdıqda məhsul strukturu daxilində ciddi fərqlər müşahidə olunur. Dənli və dənli paxlalı bitkilərin istehsalının 2,9 faiz artaraq 3,34 milyon tona çatması ərzaq təhlükəsizliyi baxımından müsbət göstərici kimi dəyərləndirilir. Qlobal səviyyədə taxıl bazarlarında qeyri sabitlik, iqlim dəyişiklikləri və geosiyasi risklər fonunda daxili istehsalın artımı ölkənin idxaldan asılılığını məhdudlaşdıran amil kimi çıxış edir. Bununla yanaşı, tərəvəz istehsalının 3,7 faiz azalması və bostan məhsullarında 6,4 faizlik geriləmə iqlim faktorlarının, suvarma imkanlarının və mövsümi məhsuldarlıq dəyişikliklərinin hələ də bitkiçilik üçün əsas risklər sırasında qaldığını göstərir.

Meyvə və giləmeyvə istehsalında 4,5 faiz, üzüm istehsalında isə 3,5 faiz artım daha çox intensiv bağçılıq modellərinin və ixracyönümlü məhsul qruplarına marağın artması ilə izah oluna bilər. Qlobal bazarlarda təbii, emal olunmamış və ekoloji məhsullara artan tələbat Azərbaycanın bu sahədə nisbi üstünlüklərini ön plana çıxarır. Xüsusilə pambıq istehsalında 42,1 faiz, şəkər çuğundurunda isə 45,3 faiz artım aqrar siyasətin konkret məhsul qrupları üzrə fokuslandığını göstərir. Bu məhsullar həm emal sənayesi, həm də kənd yerlərində məşğulluq baxımından multiplikativ effekt yaradır və aqrar sektorun sənaye ilə inteqrasiyasını gücləndirir.

Heyvandarlıq sahəsində göstəricilər daha stabil, lakin nisbətən zəif artım trayektoriyası nümayiş etdirir. Ət, süd və yumurta istehsalında müvafiq olaraq 0,1-2 faiz aralığında artım müşahidə olunur ki, bu da daxili tələbatın əsasən yerli istehsal hesabına təmin edildiyini göstərir. Bununla belə, yun istehsalının 1,3 faiz, barama istehsalının isə 22,1 faiz azalması heyvandarlıq daxilində bəzi ənənəvi sahələrin struktur çətinliklərlə üzləşdiyini ortaya qoyur. Barama istehsalındakı kəskin azalma qlobal ipək bazarındakı daralma, istehsalın yüksək əmək tutumu və alternativ gəlir imkanlarının artması ilə bağlı ola bilər.

Ümumilikdə statistik mənzərə onu göstərir ki, Azərbaycanın kənd təsərrüfatı sektoru kəmiyyət artımından daha çox struktur transformasiya mərhələsindədir. Qlobal təcrübə sübut edir ki, aqrar sahədə davamlı inkişaf yalnız istehsal həcmlərinin artırılması ilə deyil, məhsuldarlığın yüksəldilməsi, risklərin sığortalanması, su və torpaq resurslarının daha səmərəli idarə olunması ilə mümkün olur. Azərbaycanın son illərdə aqrar sığorta mexanizmlərini genişləndirməsi, subsidiyaları məhsuldarlıqla əlaqələndirməsi və emal zəncirini gücləndirməsi bu kontekstdə müsbət addımlar kimi qiymətləndirilir.

Aznews.az