Süni intellektin enerji iştahı: düşünən modellər qlobal elektrik balansını necə dəyişir - ŞƏRH

Süni intellekt sahəsində son illərdə müşahidə olunan əsas dönüş nöqtələrindən biri insan düşüncə proseslərini təqlid edən modellərin sürətlə yayılmasıdır. Yeni araşdırmalar göstərir ki, bu cür “düşünmə” və ya mühakimə qabiliyyətinə malik modellər texnoloji baxımdan daha güclü nəticələr versə də, onların enerji istehlakı klassik süni intellekt modelləri ilə müqayisədə kəskin şəkildə yüksəlir. Hugging Face və Salesforce tədqiqatçılarının birgə apardığı analizlərə əsasən, mühakimə mexanizmi aktiv olan modellər eyni həcmdə sorğunu emal etmək üçün orta hesabla yüz dəfəyə qədər daha çox enerji sərf edir. Bu fakt süni intellektin gələcək inkişaf trayektoriyasını təkcə texnoloji deyil, həm də enerji və infrastruktur müstəvisində strateji məsələ kimi ön plana çıxarır.

Enerji fərqləri təkcə modellər arasında deyil, eyni modelin müxtəlif konfiqurasiyaları arasında da kəskin dəyişir. DeepSeek, Microsoft və OpenAI kimi şirkətlərin modelləri üzərində aparılan testlər göstərir ki, mühakimə funksiyası deaktiv edildikdə enerji sərfiyyatı nisbətən aşağı qalır, lakin addım-addım düşünmə mexanizmi işə düşdükdə istehlak kəskin şəkildə artır. Bu, süni intellektin daha uzun və detallı cavablar yaratmaq üçün daha çox hesablama resursu tələb etməsi ilə bağlıdır. Başqa sözlə, “daha ağıllı” cavablar daha bahalı enerji balansı deməkdir.

Bu tendensiyanın qlobal enerji bazarlarına təsiri artıq hiss olunmağa başlayıb. Bloomberg-in təhlilləri məlumat mərkəzlərinin sıx yerləşdiyi bölgələrdə elektrik qiymətlərinin son beş ildə bir neçə dəfə artdığını göstərir. Beynəlxalq Enerji Agentliyinin proqnozları isə 2030-cu ilə qədər məlumat mərkəzlərinin enerji tələbatının ikiqat, süni intellekt mərkəzlərinin isə dördqat arta biləcəyini ortaya qoyur. Bu artım yalnız texnologiya şirkətlərinin daxili xərcləri ilə məhdudlaşmır, eyni zamanda milli enerji şəbəkələrinin dayanıqlığı və sənaye istehsalının ümumi xərcləri üzərində də təzyiq yaradır.

Süni intellekt Enerji Balları kimi təşəbbüslər modellərin səmərəliliyini ölçülə bilən və müqayisə oluna bilən formaya salmağa çalışır. Bu yanaşma məişət texnikasında tətbiq edilən enerji etiketləri kimi, istifadəçilərə və şirkətlərə daha şüurlu seçim imkanı yarada bilər. Uzunmüddətli perspektivdə isə bu cür standartlar tərtibatçıları daha az enerji sərf edən, lakin funksional baxımdan effektiv modellər yaratmağa təşviq edə bilər.

Qlobal təcrübə göstərir ki, texnoloji sıçrayışlar çox vaxt əlavə resurs tələbi yaradır, lakin müəyyən mərhələdən sonra səmərəlilik əsas prioritetə çevrilir. Süni intellektin hazırkı mərhələsi də məhz bu nöqtəyə yaxınlaşır. Bir tərəfdən daha mürəkkəb düşünmə qabiliyyətinə malik modellər elmi tədqiqatdan tutmuş biznes qərarlarına qədər geniş sahələrdə dəyər yaradır, digər tərəfdən isə onların enerji iştahı iqtisadi və ekoloji baxımdan yeni çağırışlar formalaşdırır. Mövcud tendensiyalar göstərir ki, yaxın illərdə “nə qədər ağıllıdır” sualı ilə yanaşı, “neçə vatt sərf edir” sualı da süni intellekt modellərinin dəyərini müəyyən edən əsas göstəricilərdən biri olacaq.

Aznews.az