CZT texnologiyası tibbi görüntüləməni necə dəyişir? - ŞƏRH

Londondakı Kral Brompton Xəstəxanasında istifadəyə verilən yeni nəsil Veriton-CT SPECT/CT 64 skaneri tibbi görüntüləmə sahəsində texnologiya ilə material elminin necə birləşərək real klinik nəticələr yaratdığını göstərən diqqətəlayiq nümunədir. Yeni sistem ağciyər müayinələrinin müddətini 45 dəqiqədən 15 dəqiqəyə endirməklə yanaşı, daha yüksək dəqiqlik və daha aşağı radiasiya dozası təmin edir. Bu sıçrayışın əsas səbəbi isə uzun illər ərzində istehsalı çətin və bahalı hesab edilən kadmium sink tellurid yarımkeçirici materialının tam gövdəli skanerlərə inteqrasiyasıdır.

Qlobal səhiyyə sistemləri üçün tibbi görüntüləmənin sürəti və keyfiyyəti strateji əhəmiyyət daşıyır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatlarına görə, erkən və dəqiq diaqnostika ağciyər-damar mənşəli xəstəliklərdə ölüm riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır. SPECT və PET texnologiyalarının əsas problemi uzun müayinə vaxtı və radiasiya yükü idi. CZT əsaslı detektorların tətbiqi bu iki məhdudiyyəti eyni anda aradan qaldırmağa imkan verir. Yeni skanerdə radioaktiv maddənin dozasının təxminən 30 faiz azaldılması həm xəstələrin təhlükəsizliyi, həm də səhiyyə sistemlərinin uzunmüddətli risk idarəetməsi baxımından mühüm irəliləyiş hesab olunur.

Bu texnologiyanın arxasında duran əsas üstünlük CZT materialının fotonları birbaşa rəqəmsal siqnala çevirməsidir. Ənənəvi sistemlərdə olduğu kimi aralıq mərhələlər olmadığı üçün enerji və zaman itkisi minimuma enir. Nəticədə daha yüksək məkan dəqiqliyi, daha yaxşı kontrast və spektral məlumat əldə olunur. Bu, həkimlərə həm çox kiçik trombları, həm də iri damar tıxanmalarını daha etibarlı şəkildə ayırd etməyə imkan verir. Klinik praktikada bu cür dəqiqlik yanlış diaqnoz riskini azaldır və müalicə qərarlarının effektivliyini artırır.

İqtisadi baxımdan isə 1 milyon funt sterlinqlik bir cihazın dəyəri ilk baxışdan yüksək görünsə də, qlobal səhiyyə iqtisadiyyatı kontekstində bu cür texnologiyalar orta və uzunmüddətli qənaət yaradır. Daha qısa müayinə vaxtı bir cihazla daha çox xəstənin qəbulunu mümkün edir, personal və infrastruktur xərclərini optimallaşdırır. Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, yüksək məhsuldarlığa malik görüntüləmə sistemləri 5-7 il ərzində ilkin investisiyanı kompensasiya edə bilir. Xüsusilə böyük şəhər xəstəxanalarında bu cür texnologiyalar gözləmə siyahılarını azaltmaqla xidmət keyfiyyətinə birbaşa təsir göstərir.

CZT texnologiyasının istehsal tərəfi də ayrıca diqqət çəkir. Böyük Britaniyada yerləşən Kromek şirkətinin sənaye miqyasında tək kristallı CZT istehsal edə bilməsi bu materialın artıq laboratoriya mərhələsindən çıxaraq kommersiya tətbiqlərinə keçdiyini göstərir. Həftələrlə davam edən və atom səviyyəsində uyğunlaşma tələb edən istehsal prosesi yarımkeçirici sənayesində yüksək texnoloji kompetensiyanın göstəricisidir. Qlobal yarımkeçirici bazarında bu cür ixtisaslaşmış materiallara tələbatın artması, səhiyyə texnologiyalarının da bu bazarın mühüm seqmentinə çevrildiyini təsdiqləyir.

Maraqlıdır ki, CZT yalnız tibbdə deyil, təhlükəsizlik və müdafiə sektorlarında da aktiv şəkildə istifadə olunur. Hava limanlarında partlayıcı maddələrin aşkarlanması üçün tətbiq edilən bu sensorlar mülki və səhiyyə texnologiyaları arasında texnoloji sinerjinin formalaşdığını göstərir. ABŞ və Avropa bazarlarında əl yükü skanerlərində CZT əsaslı sistemlərin yayılması planları bu materialın yaxın illərdə daha geniş tətbiq sahəsi qazanacağını deməyə əsas verir. Bu isə istehsal miqyasının artması ilə qiymətlərin tədricən optimallaşmasına gətirib çıxara bilər.

Qlobal tendensiyalar göstərir ki, tibbi texnologiyaların inkişafı artıq təkcə proqram təminatı və süni intellektlə məhdudlaşmır. Material elmi, yarımkeçirici istehsalı və səhiyyə ehtiyaclarının kəsişməsində yaranan bu cür həllər növbəti mərhələnin əsasını təşkil edir. Veriton-CT kimi sistemlər yalnız bir xəstəxananın imkanlarını genişləndirmir, həm də diaqnostik standartların necə dəyişdiyini nümayiş etdirir. Bu dəyişikliklər gələcəkdə səhiyyə sistemlərinin daha sürətli, daha dəqiq və daha təhlükəsiz fəaliyyət göstərməsinə zəmin yaradır.

Aznews.az