“ABŞ-ın İsrailə dəstəyi onu regionda daha aqressiv edib” - Azad Məsiyev

“Bildiyiniz kimi, İsrail ilə ABŞ arasında strateji müttəfiqlik mövcuddur. Yaxın Şərqdə ABŞ həm siyasi, həm də hərbi baxımdan İsraili dəstəkləyir. ABŞ-ın bu dəstəyi ilə İsrail regionda daha aqressiv siyasət yürüdür. İsrailin məqsədi nədir? Bəzi fikirlərə görə, “Böyük İsrail Dövləti” yaratmaq proqramı yaxın Şərqdə İsrailin hədəflərindən biridir. Son dövrlərdə İsrailin baş naziri ilə bağlı yayılan bəyanatlar da bu iddiaları gücləndirir — bəzi mənbələrə görə, əldə edilmiş torpaqların İsrailə qatılacağı bildirilib. Bu kontekstdə İsrailin apardığı aqressiv siyasət həmin planın tərkib hissəsi hesab olunur; İsrail dövləti yaranandan bəri ərazilərini, əsasən Fələstin torpaqları hesabına, genişləndirməkdədir. Ümumilikdə dəfələrlə İsrail ilə Fələstin arasında atəşkəs razılaşmaları imzalanıb. Lakin İsrail müxtəlif bəhanələrlə atəşkəsi pozaraq ərazilərini genişləndirməyə davam edir — bunu terrorla mübarizə adı altında həyata keçirdiyini bildirir və bəzən özünü müdafiə arqumenti ilə hərəkətləri haqqlandırır. Bundan əlavə, İsrail yalnız Fələstin torpaqlarına deyil, qonşu ölkələrin bəzi ərazilərinə də iddia edir; məsələn, Suriya ilə sərhəddəki yüksəkliyin ələ keçirilməsi və bu əraziləri öz ərazisi ilə birləşdirmək cəhdləri müşahidə olunur”.

Bu fikirləri Aznews.az-a açıqlamasında siyasi şərhçi Azad Məsiyev deyib.

Qeyd edək ki, Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan ABŞ Prezidenti Donald Trampa Qəzzada sülhün təmin olunması istiqamətində göstərdiyi səylərə görə təşəkkür edib. Bu təşəkkür həm də Ankaranın ABŞ-ın təşəbbüsü ilə hazırlanmış və İsrailin razılıq verdiyi Qəzza planını təsdiqlədiyi kimi qiymətləndirilir, eyni zamanda regionda stabilliyin bərqərar olunmasına yönəlmiş diplomatik addım kimi şərh olunur.

Siyasi şərhçi bildirib ki, İsrailin əsas məqsədi yaxın Şərqdə mövqeyini gücləndirməkdir.

“Son vaxtlar İsrailin apardığı aqressiv siyasət beynəlxalq ictimaiyyətin tənqidinə səbəb olub. Yaxınlarda Birləşmiş Millətlər Təşkilatındakı bir iclas zamanı İsrailin baş nazirinin çıxışı zamanı təxminən 100-ə yaxın dövlət nümayəndəsi zalı tərk edərək İsraili boykot etdi; bu boykot həm İsrailə, həm də ABŞ-a yönəldilmiş bir etiraz idi. Bu baxımdan ABŞ-ın sülh təşəbbüsləri bəzən yalnız görüntü xarakterli hesab olunur. Məsələn, Trampın İsrail–Fələstin məsələsi ilə bağlı təklif etdiyi plan bəzi təhlilçilər tərəfindən yalnız siyasi nümayiş kimi qiymətləndirilmişdir. ABŞ-ın İsrailə göstərdiyi siyasi və hərbi dəstək onun imicini qorumaq məqsədi daşıya bilər. Türkiyənin mövqeyi də açıqdır: ölkə Fələstin məsələsində qətiyyətli bir mövqe tutur və regionda sülhün bərqərar olunmasını əsas prioritet hesab edir. Türkiyə bir sıra beynəlxalq platformalarda İsrailin Qəzzada apardığı siyasəti tənqid edərək, orada insanlıq faciəsi olduğunu bəyan edib. Türkiyə üçün Fələstin və Suriya regiondakı “qırmızı xətt”lərdən biridir və Ankara regionda sabitliyin təmin edilməsi üçün Suriyayla əməkdaşlıq edir. ABŞ-ın mövqeyi isə bir çoxlarının fikrincə ikili standartlıdır və görüntü xarakterlidir. Trampın hakimiyyətə gəlməsində yəhudi lobbisinin rolundan danışanlar var — siyasi və maliyyə dəstəyi ilə Trampın seçkilərdə irəlilədiyi iddia olunur. Trampın prezidentliyi dövründə ABŞ-ın İsrailə verdiyi bəzi rəsmi jestlər də bu münasibətləri vurğulayır. Qəzzada baş verənlərə görə yüz minə yaxın insanın, o cümlədən qadın və uşaqların həlak olması, geniş miqyaslı deportasiyalar və digər insan hüquqları pozuntuları barədə məlumatlar mövcuddur. Bu cür əməllərə qarşı beynəlxalq təzyiqin artırılmaması halında İsrailin eyni xətt üzrə davam edə biləcəyi düşünülür”.

Siyasi şərhçi əlavə edib ki, yalnız atəşkəsin əldə olunması sülhün təmin edilməsi kimi qiymətləndirilə bilməz:

“BMT-də İsrailin baş naziri boykot edilərək ona və ABŞ-a mesaj verildi ki, beynəlxalq ictimaiyyət bu aqressiv siyasəti qınayır. Əgər beynəlxalq təşkilatlar və dövlətlər, o cümlədən ABŞ, İsrailin siyasətinə ciddi sanksiyalar və təcrid tətbiq etmək istəsələr, bu addımlar İsrailin davranışına təsir edə bilər — Ukrayna münaqişəsində Rusiyaya tətbiq olunan sanksiyalar misal göstərilir. Nəticə etibarilə, İsrailə qarşı daha geniş və vahid beynəlxalq təzyiq tətbiq olunmasa, o zaman hansı hakimiyyət gəlsə də, bəzi tənqidçilərin fikrincə, İsrailin “Böyük İsrail” məqsədləri davam edəcək. Buna görə də bir sıra ekspertlər hesab edir ki, İsrailin beynəlxalq siyasətdən təcrid edilməsi və hərbi cinayətlərə görə məsuliyyətə cəlb edilməsi zəruridir. Bəzi iddialarda hətta hazırkı İsrail rəhbərliyinin fəaliyyətləri Adolf Hitlerlə müqayisə olunur — bu cür qəbuledilməz və kəskin qiymətləndirmələr də müzakirə olunur”.

Rəfiqə Namazəliyeva,

AzNews.az