Nostalgiya istehlakı - köhnə musiqi, moda və filmlərə qayıdışın səbəbi nədir? - ARAŞDIRMA

Son illərdə dünyanın müxtəlif yerlərində, o cümlədən Azərbaycanda bir maraqlı tendensiya müşahidə olunur: gənclər də daxil olmaqla insanlar köhnə musiqilərə, klassik filmlərə, retro üslublu geyimlərə və keçmişi xatırladan mədəni məhsullara böyük maraq göstərirlər. Bu hadisə təsadüfi deyil və “nostalgiya istehlakı” adlandırılır.

Nostalgiya istehlakı insanın keçmişdəki müəyyən dövrlərə bağlı emosional təcrübələrini yenidən yaşamaq ehtiyacından qaynaqlanır. Köhnə mahnıları dinləmək, uşaq vaxtında seyr etdiyi cizgi filmlərinə qayıtmaq, valideynlərinin gənclikdə geyindiyi üslubları yenidən gündəlik həyatına daxil etmək insanın daxili dünyasında sabitlik və rahatlıq hissi yaradır. Psixoloqların fikrincə, bu, qeyri-müəyyənlik və sürətli dəyişikliklərlə dolu müasir dövrdə insanların özlərini daha güvəndə hiss etmə ehtiyacından doğur.

Mədəniyyət sahəsində bu prosesin iqtisadi tərəfləri də açıq görünür. Musiqi platformalarında köhnə albomların dinlənmə göstəriciləri sürətlə artır. Kino studiyaları klassik filmlərin remeyklərini çəkir, moda evləri isə 80-ci və 90-cı illərin üslubunu yenidən kolleksiyalarına daxil edirlər. Bu, istehlakçıların tələbatını qarşılayaraq həm də yeni bazar imkanları yaradır. Azərbaycanda da gənclərin retro geyim mağazalarına, vinil musiqi disklərinə, hətta köhnə fotoaparat və kaset kolleksiyalarına artan marağı bu qlobal tendensiyanın yerli əks-sədasıdır.

Sosial şəbəkələr də nostalgiya istehlakını gücləndirir. Məsələn, TikTok və Instagram üzərindən yayılan “throwback” trendləri köhnə musiqiləri yenidən populyarlaşdırır. Bir vaxtlar unudulmuş mahnılar qısa videolar sayəsində yeni nəsillərin playlist-lərinə daxil olur. Bu, nəsillərarası mədəni körpü yaradır: valideynlərin sevdiyi mahnılar övladların da gündəlik həyatında yer tapır.

Bununla belə, nostalgiya istehlakının yalnız pozitiv tərəfləri yoxdur. Bəzən keçmişə həddindən artıq bağlılıq insanı indiki dövrdən uzaqlaşdırır. İnsan yeni təcrübələrə açıq olmaq əvəzinə, daim “keçmiş daha yaxşı idi” düşüncəsinə qapıla bilər. Bu isə yaradıcılığı məhdudlaşdırır və yeniliklərə adaptasiyanı çətinləşdirir. Ona görə də nostalgiya istehlakının balanslı olması vacibdir: keçmişdən ilham almaq, amma gələcəyi inkar etməmək.

Əslində, nostalgiya istehlakı müasir dünyanın sürətli ritminə bir cavabdır. İnsan keçmişin sabit xatirələrində özünə dayaq tapır, amma eyni zamanda bu proses mədəniyyətin inkişafına da təsir göstərir. Köhnənin yenidən təqdim olunması yaradıcılıq üçün yeni imkanlar açır, çünki hər qayıdış özündə bir reinterpretasiya daşıyır. Məsələn, Azərbaycan kinosunda köhnə əsərlərin yenilənmiş versiyalarının çəkilməsi, musiqidə klassik muğam üslublarının müasir aranjimanlarla təqdim olunması nostalgiya istehlakının yaradıcı tərəflərinə nümunədir.

Nəticədə, köhnə musiqi, moda və filmlərə qayıdış sadəcə keçmişi xatırlamaq istəyi deyil, həm də müasir insanın emosional sabitlik axtarışının ifadəsidir. Bu tendensiya həm iqtisadi, həm psixoloji, həm də mədəniyyət baxımından mühüm rol oynayır. Əgər nostalgiya istehlakı tarazlı şəkildə yönləndirilərsə, həm fərdlərin daxili dünyasına, həm də cəmiyyətin yaradıcılıq mühitinə fayda gətirə bilər.

Nuray,

Aznews.az