Azərbaycan Mərkəzi Bankı uçot dərəcəsini azaldıb

Azərbaycan Mərkəzi Bankının (AMB) İdarə Heyəti uçot dərəcəsinin 0,25 faiz bəndi azaldılaraq 7,25 faizdən 7 faizə endirilməsi barədə qərar qəbul edib. Bu barədə qurumun yaydığı açıqlamada bildirilir ki, faiz dəhlizinin aşağı həddi 6,25 faizdən 6 faizə, yuxarı həddi isə 8,25 faizdən 8 faizə endirilib. Qərar sabahdan etibarən qüvvəyə minəcək və bu dəyişiklik bir sıra daxili və xarici iqtisadi amillər nəzərə alınmaqla həyata keçirilib. AMB-nin məlumatında xüsusi vurğulanır ki, qərarın əsas motivasiyası faktiki inflyasiya göstəricilərinin proqnoz inflyasiyanın trayektoriyası ilə uyğunlaşması, bu göstəricinin hədəflə – yəni 4±2 faizlik diapazonla müqayisəsi, qlobal iqtisadi proseslərin son inkişafı, daxili makroiqtisadi vəziyyət, valyuta bazarındakı sabitlik və pul siyasəti alətlərinin iqtisadiyyata ötürülmə qabiliyyətidir.

Uçot dərəcəsi Mərkəzi Bankın kommersiya banklarına borc vermək üçün müəyyən etdiyi əsas faiz dərəcəsidir və ümumilikdə iqtisadiyyatda kredit faizlərinə, inflyasiyaya, investisiya mühitinə və istehlak davranışına birbaşa təsir göstərir. Bu dərəcənin azaldılması kreditlərin daha ucuz başa gəlməsinə, yəni kommersiya banklarının vətəndaşlara və müəssisələrə daha aşağı faizlə borc verməsinə səbəb ola bilər. Bu isə öz növbəsində iqtisadi fəallığın artmasına, istehlakın və investisiyaların stimullaşdırılmasına imkan yaradır. Eyni zamanda aşağı faiz dərəcələri milli valyutanın dəyərinə də müəyyən təsir göstərə bilər. Lakin AMB-nin vurğuladığı kimi, valyuta bazarında hazırda sabitlik hökm sürdüyü üçün bu risklər nəzarət altındadır.

Faiz dəhlizi – yəni uçot dərəcəsinin aşağı və yuxarı hədləri – Mərkəzi Bankın likvidlik siyasətini tənzimləmək üçün istifadə etdiyi alətlərdən biridir. Faiz dəhlizinin aşağı həddi Mərkəzi Bankın banklardan depozit cəlb etdiyi faiz dərəcəsini, yuxarı həddi isə Mərkəzi Bankın banklara likvidlik verdiyi faiz dərəcəsini əks etdirir. Bu parametrlərin azaldılması da banklararası bazarda likvidliyin dəyərinin aşağı düşməsinə, bunun nəticəsində iqtisadiyyatda pulun dəyərinin nisbətən ucuzlaşmasına səbəb ola bilər. Nəticə etibarilə bu qərar kommersiya banklarının daha çox kredit verməyə təşviq olunmasına, həmçinin sahibkarlıq subyektlərinin və əhalinin borclanmaya marağının artmasına təkan verə bilər.

AMB-nin bu qərarı, eyni zamanda inflyasiya gözləntilərinin də sabitləşdiyini göstərir. Qurumun uçot dərəcəsini azaltmaq qərarı o zaman qəbul edilir ki, inflyasiya nəzarət altındadır və iqtisadiyyatda əlavə stimula ehtiyac var. Əgər inflyasiya yüksək olsaydı və ya yüksəlmək riski yüksək qiymətləndirilərdisə, AMB faiz dərəcəsini aşağı salmaq əvəzinə ya sabit saxlayar, ya da artırardı. Bu baxımdan verilən qərar həm də makroiqtisadi sabitliyin göstəricisi kimi qiymətləndirilə bilər.

Qərarın növbəti mərhələləri barədə isə ictimaiyyətə sentyabrın 10-da məlumat veriləcək. Bu tarixə qədər olan dövrdə Mərkəzi Bank həm daxili, həm də xarici iqtisadi göstəriciləri izləyəcək və uçot dərəcəsi ilə bağlı sonrakı qərar bu müşahidələrə əsasən formalaşacaq. Əgər inflyasiya gözləntiləri dəyişməz qalarsa və iqtisadi dinamika sabit şəkildə irəliləyərsə, növbəti mərhələdə də faiz dəhlizində daha bir azalma ehtimalı istisna deyil.

Nəticə etibarilə, AMB-nin uçot dərəcəsini aşağı salması iqtisadiyyata müsbət impuls verməyə yönəlmiş bir siyasət addımı kimi qiymətləndirilir. Bu qərarın yaxın dövrdə kredit bazarında canlanma yaratması, iqtisadi artımı stimullaşdırması, xüsusilə kiçik və orta sahibkarlığın maliyyə imkanlarını genişləndirməsi gözlənilir. Lakin bu qərarın effektivliyi, təkcə faiz siyasəti ilə deyil, həm də fiskal intizam, vergi siyasəti, xarici ticarət balansı və beynəlxalq bazarlardakı vəziyyət kimi bir çox digər iqtisadi faktorlardan asılı olacaq. Bu baxımdan, AMB-nin monetar siyasətinin davamlı müşahidə və adaptasiya ilə həyata keçirilməsi qarşıdakı dövrdə iqtisadi sabitliyin qorunmasında əsas rol oynayacaq.

AzNews.az