Abşeronda sənədsiz evlərin leqallaşdırılmasına hüquqi və iqtisadi baxış - ŞƏRH

Azərbaycanda Abşeron yarımadasında, xüsusilə Xırdalan və Hökməli kimi urbanizasiya dinamikası yüksək olan ərazilərdə kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqlar üzərində tikilmiş sənədsiz evlərin leqallaşdırılması məsələsi yenidən aktual müzakirələrə səbəb olub. Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti yanında Daşınmaz Əmlakın Dövlət Kadastrı və Reyestri Xidmətinin rəhbəri Nigar Alimovanın bu istiqamətdə verdiyi son açıqlamalar isə məsələni daha konkret və institusional çərçivəyə daşıyır. O bildirib ki, bəzi hallarda bələdiyyə sənədləri mövcud olsa da, bu məhəllələrin torpaqları qanuni baxımdan hələ də kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqlar kimi təsnif edilir ki, bu da leqallaşdırma prosesini mürəkkəbləşdirir.

Aznews.az şərh edir ki, bu çətinliklərin səbəblərini izah etmək üçün ilk növbədə torpaq kateqoriyaları ilə bağlı hüquqi rejimlərə diqqət yetirmək lazımdır. Kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqlar, torpaq məcəlləsi baxımından yaşayış və ya kommersiya məqsədli tikintilərin aparılmasına icazə verilməyən ərazilərdir. Belə torpaqlarda qanunsuz tikililər sonradan sənədləşdirilsə belə, ilkin mərhələdə bu torpaqların kateqoriyasının dəyişdirilməsi vacibdir. Bu isə yalnız aidiyyəti qurumların razılığı və normativ hüquqi aktların tələblərinə uyğun şəkildə mümkün olur.

Yeni qanun layihəsində tikintinin hansı hallarda və hansı növlər üzrə aparıla biləcəyi konkretləşdirilsə də, bu qaydaların fərdi yaşayış evlərinə tətbiq edilmədiyi vurğulanır. Deməli, fərdi yaşayış evlərinin yerləşdiyi massivlər üçün xüsusi hüquqi mexanizmlərin və institusional qərarların qəbuluna ehtiyac var. Nigar Alimovanın da qeyd etdiyi kimi, hüquqların rəsmiləşdirilməsi üçün ilk addım torpaq kateqoriyalarının dəyişdirilməsidir. Bu dəyişiklik baş verdikdən sonra sənədləşdirmə mərhələsi daha sürətli və effektiv həyata keçirilə bilər.

Bu kontekstdə dövlət başçısının 2015-ci il tarixli fərmanlarına edilən dəyişikliklər də əhəmiyyətli rol oynaya bilər. Belə ki, yeni hüquqi çərçivə daşınmaz əmlakın əldə edilməsini təsdiq edən sənədlərin siyahısını genişləndirərək və ya yenidən müəyyənləşdirərək, praktiki olaraq sənədsiz evlərin leqallaşdırılması üçün mövcud maneələri aradan qaldıra bilər. Bu isə xüsusilə Abşeron yarımadası kimi urbanizasiya təzyiqlərinin yüksək olduğu ərazilərdə sosial sabitlik və əmlak hüququnun təmin olunması baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır.

Nəticədə, məsələ təkcə hüquqi sənədləşdirmə ilə məhdudlaşmır. Bu həm də əhalinin sosial rifahı, şəhərsalma prinsiplərinə uyğun infrastrukturun formalaşması və əmlak bazarında şəffaflığın təmin olunması ilə bilavasitə əlaqəlidir. İnzibati baxımdan hüquqların rəsmiləşdirilməsi nə qədər vacibdirsə, iqtisadi baxımdan da bu torpaqlar üzərindəki tikililərin hüquqi dövriyyəyə daxil edilməsi o qədər strateji əhəmiyyət daşıyır. Bu, həm vergi daxilolmalarının artmasına, həm də daşınmaz əmlak bazarının daha səmərəli fəaliyyət göstərməsinə töhfə verə bilər.

Buna görə də, sözügedən ərazilərdə aparılacaq hüquqi və normativ islahatlar yalnız fərdi tikililərin leqallaşdırılması ilə nəticələnməyəcək, eyni zamanda şəhərsalma siyasətinin daha sistemli və hüquqa əsaslanan əsasda həyata keçirilməsinə şərait yaradacaq.

Nuray,

Aznews.az