Azərbaycan su idarəçiliyində rəqəmsal mərhələyə keçir - ŞƏRH

Azərbaycanda Dövlət Su Ehtiyatları Agentliyinin (ADSEA) nəzdində su ehtiyatlarının idarə edilməsində yeni mərhələyə keçidi simvolizə edən hadisə baş verib. Dövlət su kadastrı və elektron su xəritəsinin təqdimatı ölkənin su resurslarının idarə olunması sahəsində rəqəmsal transformasiyanın dərinləşdiyini göstərir. Təqdimat iclasında səsləndirilən fikirlər, xüsusilə də ADSEA sədri Zaur Mikayılovun vurğuladığı kimi, su ehtiyatlarının dayanıqlı idarə edilməsinə dövlət səviyyəsində prioritet yanaşmanın formalaşdığını təsdiqləyir. Yeni sistemlər yalnız texnoloji yenilik deyil, həm də iqtisadi və ekoloji təhlükəsizliyin təminatında strateji vasitə rolunu oynayır.

Su ehtiyatlarının idarə edilməsində məlumat bazasının dəqiqliyi və şəffaflığı son illərdə qlobal səviyyədə əsas prioritetlərdən birinə çevrilib. BMT-nin məlumatına görə, 2030-cu ilə qədər dünyada təmiz su ehtiyatlarına tələbat təklifdən 40 faiz çox olacaq. Bu reallıq dövlətləri su resurslarının idarə edilməsində analitik və texnoloji yanaşmalar tətbiq etməyə məcbur edir. Elektron su xəritəsi və dövlət su kadastrının yaradılması Azərbaycan üçün bu kontekstdə mühüm strateji addımdır, çünki ölkə iqlim dəyişmələri, əhali artımı və sənaye istehsalının genişlənməsi fonunda su balansının idarə edilməsində yeni çağırışlarla üz-üzədir. Xüsusilə Kür-Araz hövzəsinin ekoloji yükü, suyun qeyri-bərabər paylanması və transsərhəd mənbələrdən asılılıq məsələləri, vahid idarəetmə sisteminə ehtiyacı daha da artırır.

Yeni kadastr və elektron xəritə su resurslarının monitorinqinə operativ nəzarəti gücləndirəcək, eyni zamanda qeyri-leqal su istifadəsinin qarşısının alınmasına şərait yaradacaq. Bu yanaşma həm iqtisadi itkilərin azaldılması, həm də suyun ədalətli bölgüsünün təmin edilməsi baxımından vacibdir. Məlumatların rəqəmsal inteqrasiyası yerüstü və yeraltı suların coğrafi və hidroloji göstəricilərini real zaman rejimində izləməyə imkan verəcək. Bu, su təsərrüfatı sahəsində planlaşdırma prosesini təkmilləşdirərək, aqrar və sənaye sektorlarında su istifadəsinin səmərəliliyini artıracaq. Nəticədə, elektron xəritə təkcə idarəetmə vasitəsi deyil, həm də milli su siyasətinin iqtisadi effektivliyini təmin edən qərar dəstək sistemi kimi fəaliyyət göstərəcək.

İqtisadi baxımdan bu cür sistemlərin tətbiqi resursların optimallaşdırılması ilə yanaşı, yeni investisiya və elmi tədqiqat imkanları yaradır. Su idarəetməsində rəqəmsallaşma real vaxtda məlumat axınını təmin etdiyindən, uzunmüddətli infrastruktur planlaması daha əsaslı qərarlara əsaslanacaq. Bu, xüsusilə kənd təsərrüfatında suvarma sistemlərinin modernləşdirilməsi və su itkisi faizinin azaldılmasına yönəlmiş layihələrin iqtisadi əsaslandırılmasını gücləndirəcək. Dünya Bankının hesablamalarına görə, rəqəmsal idarəetmə sistemləri tətbiq edilən ölkələrdə su itkisi orta hesabla 20-25 faiz azalır ki, bu da kənd təsərrüfatı məhsuldarlığında birbaşa artım deməkdir. Azərbaycanın yeni təşəbbüsləri də məhz bu trendlə uzlaşır.

Su kadastrının yaradılması həmçinin beynəlxalq hesabatlılıq və su diplomatiyası baxımından da əhəmiyyətlidir. Rəqəmsal məlumat bazası region ölkələri ilə məlumat mübadiləsini və transsərhəd resursların idarə olunmasında şəffaflığı artıracaq. Bu isə həm ekoloji, həm də iqtisadi əməkdaşlıq üçün sabit əsas formalaşdırır. Beləliklə, dövlət su kadastrı və elektron xəritə təkcə daxili idarəetməni deyil, həm də Azərbaycanın regional səviyyədə etibarlı tərəfdaş kimi mövqeyini möhkəmləndirəcək.

Nəticə etibarilə, bu layihə ölkənin su ehtiyatları sahəsində institusional dayanıqlığının güclənməsinə, resursların iqtisadi dövriyyəyə daha səmərəli cəlb olunmasına və ekosistemin uzunmüddətli qorunmasına xidmət edir. Əgər gələcək mərhələdə bu sistem süni intellekt əsaslı proqnoz modelləri ilə inteqrasiya edilərsə, Azərbaycan regionda su idarəçiliyi üzrə qabaqcıl texnoloji nümunəyə çevrilə bilər.

Nuray,

Aznews.az