Azərbaycan borc idarəçiliyində yeni mərhələyə qədəm qoyur - ŞƏRH

Azərbaycanda dövlət istiqrazları üzrə orta ödəmə müddətinin 1,47 ilə qədər azalması faktı, ilk baxışda dövlət borcunun qısamüddətli strukturunun üstünlük təşkil etdiyini göstərsə də, sonrakı aylar ərzində bu göstəricinin 3,52 ilə yüksəldilməsi istiqamətində atılan addımlar borc idarəçiliyi siyasətində daha dayanıqlı və planlı yanaşmanın formalaşdığını təsdiqləyir. Maliyyə Nazirliyinin açıqladığı məlumata əsasən, investor tələbatının əsasən 1-3 illik istiqrazlara yönəlməsi borc portfelində risklərin artmasına səbəb olub. Bu isə, qısa müddətdə əsas borc öhdəliklərinin cəmlənməsi və təkrar maliyyələşdirmə riskinin yüksəlməsi ilə nəticələnib. Belə vəziyyət yalnız Azərbaycan üçün deyil, bir çox inkişaf etməkdə olan ölkələrin maliyyə bazarlarında müşahidə olunan oxşar tendensiyadır. Məsələn, qlobal maliyyə bazarlarında faiz dərəcələrinin artdığı dövrlərdə qısamüddətli istiqrazlara marağın artması investorların likvidlik üstünlüyünə yönəlməsi ilə izah olunur.

Azərbaycanın son illərdə borc idarəçiliyi sahəsində həyata keçirdiyi struktur dəyişikliklər bu mənada risklərin azaldılması və borc sabitliyinin qorunması baxımından diqqətəlayiqdir. 1-3 illik istiqrazların bir qisminin 7-10 illik istiqrazlarla əvəz olunması həm dövlətin uzunmüddətli maliyyə planlaşdırma qabiliyyətini artırır, həm də bazarda daha dərin və etibarlı istiqraz quruluşu yaradır. Bununla yanaşı, uzunmüddətli istiqrazlara keçid təkcə borcun vaxt bölgüsünü dəyişmir, həm də dövlətin fiskal etibarlılığını artırır. Beynəlxalq təcrübədə də bu cür addımlar borc portfelinin sağlamlaşdırılması strategiyasının əsas tərkib hissəsi hesab olunur. Məsələn, Polşa və ya Malayziya kimi ölkələrdə dövlət istiqrazlarının orta ödəniş müddətinin 4-6 il intervalında saxlanılması uzunmüddətli sabitliyin təminində mühüm rol oynayıb. Azərbaycanın 3,52 illik göstəriciyə çatması bu istiqamətdə orta səviyyəli, lakin inkişaf potensialı yüksək bir nəticə sayılır.

Borcun idarə edilməsində digər vacib amil də vahid xəzinə hesabında toplanan milli valyuta vəsaitlərinin yerli banklarda depozitə yerləşdirilməsi mexanizmidir. Bu, bir tərəfdən dövlət büdcəsinə əlavə gəlir yaradır, digər tərəfdən daxili maliyyə bazarlarında resurs dövriyyəsini canlandırır. Belə mexanizmlər dövlətin maliyyə siyasətində passiv vəsaitlərin aktiv şəkildə idarə olunmasına şərait yaradır və ümumi likvidlik səviyyəsini tənzimləməklə yanaşı, makroiqtisadi sabitliyə də dəstək verir. Əgər bu siyasət davamlı şəkildə tətbiq olunarsa, istiqraz bazarının inkişafı ilə paralel olaraq kapital bazarına inamın artması da gözlənilə bilər.

Dövlət istiqrazlarının orta ödəmə müddətinin artması həm də maliyyə bazarının dərinləşməsi baxımından mühüm siqnaldır. Uzunmüddətli istiqrazlara marağın artması investor etimadının göstəricisidir və bu, dövlətin borc idarəçiliyində şəffaflıq, proqnozlaşdırıla bilənlik və sabit siyasət yürütməsinin nəticəsidir. Əgər əvvəllər investorlar daha çox qısamüddətli gəlir təminatına üstünlük verirdilərsə, hazırda 7-10 illik istiqrazlara marağın artması həm dövlətin, həm də investorların strateji baxışının dəyişdiyini göstərir. Bu dəyişiklik eyni zamanda bank sektoruna da dolayı təsir göstərir, çünki uzunmüddətli istiqrazlar maliyyə institutları üçün daha etibarlı gəlir aləti kimi qiymətləndirilir.

Ümumilikdə, Azərbaycanda dövlət borcunun strukturunun yenilənməsi və istiqrazların orta müddətinin uzadılması dövlətin maliyyə siyasətində risklərin idarə edilməsinə elmi və praqmatik yanaşmanın tətbiq edildiyini sübut edir. Bu, dövlətin borc yükünü optimallaşdırmaqla yanaşı, maliyyə bazarlarının etibarlılığını artırır və büdcə sabitliyinə dəstək verir. Uzunmüddətli perspektivdə bu tendensiyanın davamı dövlətin kredit reytinqlərinə və xarici investorların etimadına da müsbət təsir göstərə bilər. Azərbaycanın borc idarəçiliyi təcrübəsi göstərir ki, məqsədyönlü, balanslı və mərhələli addımlar vasitəsilə həm borcun dayanıqlılığı, həm də maliyyə bazarının dərinliyi təmin edilə bilər.

Nuray,

Aznews.az