Azərbaycan və İran arasında mobil rabitə əməkdaşlığı güclənir

İranın paytaxtı Tehranda Azərbaycan və İran arasında mobil rabitə şəbəkələrinin koordinasiyasına dair görüş keçirilməsi iki qonşu ölkə arasında informasiya-kommunikasiya texnologiyaları (İKT) sahəsində əməkdaşlığın daha da genişləndirilməsi istiqamətində mühüm addım kimi qiymətləndirilə bilər. Görüşdə Azərbaycan tərəfindən Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyinin, İnformasiya Kommunikasiya Texnologiyaları Agentliyinin, Dövlət Radiotezliklər İdarəsinin və mobil rabitə operatorlarının nümayəndələrinin iştirakı tərəflər arasında əlaqələrin texniki və institusional səviyyədə güclü şəkildə koordinasiya olunduğunu göstərir. Bu formatda keçirilən müzakirələr regional texnoloji sabitliyin, sərhədyanı ərazilərdə siqnal uyğunluğunun və qarşılıqlı tezlik istifadəsinin optimallaşdırılması baxımından xüsusi əhəmiyyət daşıyır.

Azərbaycan və İran arasındakı sərhədyanı zonalarda mobil rabitə siqnallarının qarışması, tezliklərin toqquşması və radio müdaxilələrin yaranması uzun illərdir texniki çətinliklər doğuran məsələ kimi mövcuddur. Bu baxımdan keçirilən görüşdə məhz bu problemlərin aradan qaldırılması, mobil şəbəkələrin bir-birinə müdaxiləsinin minimuma endirilməsi və hər iki ölkə üçün ədalətli tezlik bölgüsünün təmin olunması əsas prioritetlərdən biri olub. Tərəflər arasında əldə olunan texniki razılaşmalar, gələcəkdə sərhədyanı regionlarda rabitə keyfiyyətinin artırılmasına, sakinlərin fasiləsiz əlaqə imkanlarına çıxışının genişlənməsinə və xidmət səviyyəsinin yüksəldilməsinə şərait yaradacaq.

Müzakirələr zamanı TV və FM radio yayımları, həmçinin 700/800 MHz tezlik zolaqlarının tənzimlənməsi məsələləri də diqqət mərkəzində olub. Xüsusilə 700 və 800 MHz tezliklərinin boşaldılması və yeni texnologiyaların — 5G və genişzolaqlı mobil rabitə sistemlərinin tətbiqi üçün uyğunlaşdırılması strateji addım hesab olunur. Bu tezlik diapazonları dünya üzrə mobil operatorlar tərəfindən “qızıl zolaq” adlandırılır, çünki bu diapazon siqnalın daha uzaq məsafəyə ötürülməsinə, daha stabil bağlantı təmin etməsinə və enerji sərfiyyatını azaltmasına imkan verir. Bakı şəhərində 2025-ci ilin iyun ayında əldə olunmuş ilkin razılaşmaların davamı kimi bu görüş tərəflərin bu sahədə birgə fəaliyyətini sistemli şəkildə inkişaf etdirmək niyyətini nümayiş etdirir.

Azərbaycan tərəfi son illərdə rəqəmsal infrastrukturun modernləşdirilməsi, yüksək sürətli internetə çıxışın genişləndirilməsi və 5G texnologiyalarının tətbiqinə hazırlıq istiqamətində ciddi addımlar atır. İranla aparılan bu cür koordinasiya görüşləri Azərbaycanın regionda qabaqcıl texnoloji mərkəzə çevrilməsi məqsədinə uyğun gəlir. Eyni zamanda, bu əməkdaşlıq informasiya təhlükəsizliyinin gücləndirilməsi, radioelektron müdaxilələrin qarşısının alınması və sərhədyanı əlaqələrin sabit saxlanılması baxımından da vacibdir.

İran tərəfi üçün də bu görüşün mühüm əhəmiyyəti var. Çünki ölkə sərhədyanı rabitə sistemlərinin sinxronlaşdırılması sayəsində həm texnoloji modernləşməyə, həm də regional etimadın güclənməsinə nail olur. Texniki razılaşmalar yalnız rabitə operatorları arasında deyil, həm də dövlət qurumları arasında etibarlı əlaqə mühitinin formalaşmasına kömək edir. Bu, gələcəkdə iki ölkə arasında digər rəqəmsal sahələr — elektron idarəetmə, kibertəhlükəsizlik, peyk rabitəsi və telekommunikasiya infrastrukturu üzrə əməkdaşlığa da zəmin yaradır.

Məsələnin mühüm tərəflərindən biri də sərhədyanı rayonlarda yaşayan vətəndaşların mobil rabitə və internet xidmətlərindən daha rahat istifadə imkanlarının genişlənməsidir. Əvvəllər bu ərazilərdə xarici operatorların siqnalları səbəbindən əlaqə itkiləri və yüksək rouminq haqları ilə bağlı şikayətlər mövcud idi. Hazırda əldə olunan razılaşmalar nəticəsində bu problemlərin mərhələli şəkildə aradan qaldırılması planlaşdırılır. Eyni zamanda, bu, dövlətin regional bərabərliyə və vətəndaşların bərabər informasiya imkanlarına çıxışına verdiyi önəmin göstəricisidir.

Azərbaycan və İran arasında İKT sahəsində əməkdaşlığın davam etdirilməsi qərarı gələcək illərdə daha geniş formatlı birgə layihələrin əsasını qoya bilər. Xüsusilə süni intellekt, rəqəmsal iqtisadiyyat, kibermüdafiə və data mübadiləsi kimi yeni texnoloji istiqamətlərdə əməkdaşlıq üçün geniş potensial mövcuddur. Regionda informasiya axınlarının təhlükəsiz və balanslı şəkildə idarə olunması yalnız texniki deyil, həm də siyasi sabitlik baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır.

Nəticə etibarilə, Tehranda keçirilən bu görüş təkcə texniki səviyyədə razılaşma deyil, həm də iki ölkə arasında qarşılıqlı etimadın, texnoloji diplomatiyanın və strateji tərəfdaşlığın bir göstəricisidir. Bu əməkdaşlıq, gələcəkdə regionun daha güclü rəqəmsal infrastruktur sisteminə sahib olmasına, sərhədyanı əlaqələrin təhlükəsiz və sabit şəkildə idarə edilməsinə, eləcə də vətəndaşların daha keyfiyyətli kommunikasiya xidmətlərindən faydalanmasına şərait yaradacaq. Azərbaycanın bu istiqamətdə göstərdiyi fəallıq onu regionun rəqəmsal liderlərindən birinə çevirməkdə davam edir.

AzNews.az