İcmal büdcədə artan xərclər və azalan profisit: sosial və iqtisadi təsirlər - ŞƏRH

2025-ci ilin ilk yarısında Azərbaycanın icmal büdcəsinin gəlirləri 24 milyard 357,9 milyon manat təşkil edib ki, bu da ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə cüzi artım deməkdir. Eyni zamanda xərclər 19 milyard 593,7 milyon manat olub və bu göstərici 7,7 faizlik artımı ifadə edir. Bu nisbətlər əsasında hesablanan profisit 4 milyard 762,4 milyon manat təşkil etsə də, ötən illə müqayisədə 22,6 faiz azalıb. Göründüyü kimi, ümumi gəlirlərin sabitliyi fonunda xərclərin daha sürətli artımı büdcə balansında müəyyən dəyişikliklər yaradıb.

Büdcə strukturu daxilində Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun göstəriciləri sosial yönümlü siyasətin sabit icrasını əks etdirir. Fondun gəlirlərində 16,3 faizlik, xərclərində isə 9,5 faizlik artım qeydə alınıb. Bu göstəricilər, sosial təminatın maliyyə dayanıqlığının qorunduğunu və əmək bazarından toplanan vəsaitlərin artımını göstərir. Bununla yanaşı, İşsizlikdən sığorta fondunun gəlirlərində azalma, xərclərində isə artım qeydə alınması əmək bazarında passivləşmənin və struktur dəyişikliklərin fonunda daha aktiv dəstək mexanizmlərinin işə salındığını göstərir.

İcbari tibbi sığorta fondunun göstəriciləri səhiyyə sahəsinə ayrılan vəsaitlərin dinamik artımını təsdiqləyir. 7 faizlik gəlir artımına qarşı 27,6 faizlik xərc artımı səhiyyə xidmətlərinə tələbatın yüksəldiyini və tibbi xidmətlərin genişləndirilməsi ilə bağlı yeni büdcə tənzimləmələrinin tətbiq olunduğunu göstərir. Bu, həm də postpandemiya dövründə səhiyyə infrastrukturuna artan diqqətin maliyyə ifadəsidir.

Dövlət Neft Fondunda isə gəlirlərdə azalma və xərclərdə artım müşahidə olunur. Gəlirlərin 4,6 faiz azalması neft bazarındakı qiymət dalğalanmaları və ixrac marjlarının dəyişməsi ilə izah edilə bilər. Xərclərin 13,5 faiz artması isə strateji dövlət proqramlarının icrası, xüsusilə investisiya yönümlü layihələrdə Fondun rolunun artması ilə bağlıdır. Belə bir meyil, qeyri-neft sektorunun gücləndirilməsi məqsədilə resursların daha çox yönləndirildiyini göstərir.

Naxçıvan Muxtar Respublikasının büdcəsində isə fərqli dinamika nəzərə çarpır. Gəlirlər 18,3 faiz azalıb, xərclər isə 6,1 faiz artıb. Bu göstəricilər regionun fiskal dayanıqlığında müəyyən təzyiqləri və mərkəzi büdcədən subsidiyaların əhəmiyyətini göstərir. Eyni zamanda xərclərin sabit artımı infrastruktur və sosial layihələrin davam etdiyini göstərir.

Ümumilikdə, icmal büdcənin profisitli olması ölkənin maliyyə idarəçiliyinin sabitliyini göstərsə də, bu profisitin ötən ilə nisbətən azalması xərclərin daha çevik və məqsədyönlü artımını, xüsusilə sosial və infrastruktur sahələrə yönəlmiş daha dinamik maliyyə siyasətini əks etdirir. Büdcə göstəricilərinin detallı strukturu həm də fiskal siyasətin balanslı şəkildə icra edildiyini, dövlətin sosial öhdəliklərinə və makroiqtisadi sabitliyə paralel yanaşdığını göstərir.

Nuray,

Aznews.az