Naxçıvan iqtisadiyyatında ilk yarımilin panoraması - ŞƏRH

2025-ci ilin ilk yarısında Naxçıvan Muxtar Respublikasının iqtisadi göstəriciləri bir sıra sektorlarda artım dinamikasını nümayiş etdirməklə regionun iqtisadi strukturunda şaxələnmənin və institusional güclənmənin davam etdiyini göstərir. İqtisadiyyat naziri Kazım Hüseynəliyevin çıxışında təqdim edilən məlumatlar göstərir ki, bu dövrdə ixracın genişlənməsi, maliyyə nizam-intizamının qorunması, investisiya təşviqləri və dövlət əmlakının idarə olunmasında modern yanaşmalar bir-birini tamamlayan proseslər kimi cərəyan edib.

Aznews.az şərh edir ki, cari ilin ilk 6 ayında Naxçıvandan ixrac edilən məhsulların dəyəri 5,8 milyon ABŞ dolları olub ki, bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 16 faiz artım deməkdir. Bu göstərici regionun xarici bazarlara çıxış imkanlarının genişləndiyini və yerli məhsulların rəqabət qabiliyyətinin artdığını təsdiqləyir. İxrac coğrafiyasının Gürcüstan, Rusiya, Yəmən, Türkiyə, ABŞ və Qırğızıstan kimi müxtəlif ölkələri əhatə etməsi, Naxçıvan sahibkarlığının bazar diversifikasiyası baxımından strateji addımlar atdığını göstərir. Bu kontekstdə 183 mənşə sertifikatının verilməsi də məhsulun beynəlxalq standartlara uyğunluğunun göstəricisidir.

İxrac potensialının artırılması istiqamətində beynəlxalq tədbirlərdə 45 sahibkarın iştirakı və 13 şirkətin məhsullarının 3 sərgidə nümayiş etdirilməsi həm ticarət əlaqələrinin genişlənməsi, həm də marketinq qabiliyyətlərinin gücləndirilməsi baxımından əhəmiyyətlidir. Bu, paralel olaraq regionun iqtisadi imicinin beynəlxalq müstəvidə tanıdılmasına xidmət edir.

Sahibkarlığın maliyyələşdirilməsi də diqqətçəkən göstəricilər sırasındadır. 2025-ci ilin ilk 6 ayında Sahibkarlığın İnkişafı Fondu tərəfindən ümumilikdə 7,4 milyon manat güzəştli kredit ayrılıb. Bu vəsaitin 73,6 faizi sənaye sektoruna yönəldilib ki, bu da real sektorda istehsal tutumlarının artırılması məqsədilə aparılan sistemli siyasətin göstəricisidir. Kreditlərin böyük hissəsinin iri layihələrə yönəlməsi isə iş yerlərinin yaradılması və məhsuldarlığın yüksəldilməsi baxımından praktik nəticələr doğurur. Həqiqətən də bu kreditlər hesabına 80 yeni iş yerinin yaradılması potensialının ortaya çıxması sosial-iqtisadi inklüzivliyin bir indikatorudur.

Vergi və maliyyə göstəriciləri isə fiskal sabitliyin qorunmasını təsdiqləyir. Belə ki, vergi daxilolmaları üzrə proqnoz 23,4 faiz artıq icra edilib və ötən illə müqayisədə 19,2 faiz artım qeydə alınıb. Məcburi dövlət sosial sığorta, işsizlik və icbari tibbi sığorta fondlarına daxilolmalar da sabit artım trayektoriyasını nümayiş etdirir. Eyni zamanda, vergi xidmətlərinin səmərəliliyi və xidmət məmnunluğu səviyyəsi bu sahədə də rəqəmsal və idarəetmə təkmilləşdirilmələrinin təsirini ortaya qoyur. 99,5 faiz məmnunluq səviyyəsi müasir vergi idarəçiliyinin ən önəmli nəticələrindən hesab oluna bilər.

Nağdsız dövriyyənin 31,4 faiz artması və “ƏDV geri al” mexanizmi çərçivəsində istehlakçılara qaytarılan məbləğin 808,4 min manata çatması qeyri-rəsmi iqtisadiyyatın azaldılması və fiskal şəffaflığın artırılması istiqamətində görülən tədbirlərin təsirini əks etdirir. Bu həm də rəqəmsal iqtisadiyyatın region miqyasında təşəkkül tapmağa başladığını göstərir.

Dövlət əmlakının idarə edilməsi və özəlləşdirilməsində də irəliləyişlər müşahidə olunur. 6 ay ərzində dövlət əmlakının icarəsindən və özəlləşdirilməsindən ümumilikdə 1 milyon 240 min manat vəsaitin daxil olması aktivlərin effektiv idarə edilməsinin nəticəsidir. Xüsusilə 55 əmlakın özəlləşdirilməsi və 24 hərracın keçirilməsi bu sahədə institusional mexanizmlərin işə salındığını göstərir.

Elektron xidmətlərə müraciətlərin sayının artması və daşınmaz əmlak obyektlərinin qeydiyyatında müşahidə olunan artım da rəqəmsal transformasiyanın region miqyasında davam etdiyini və vətəndaşlarla dövlət arasında qarşılıqlı etimadın gücləndiyini göstərir.

Nəticədə, 2025-ci ilin ilk yarısında Naxçıvan iqtisadiyyatında qeydə alınan göstəricilər təkcə statistik artım deyil, həm də struktur dəyişikliklərin və islahat əsaslı yanaşmaların praktiki nəticələridir. İxracın artması, fiskal göstəricilərdə stabillik, investisiya mühitinin yaxşılaşması və sahibkarlığın dəstəklənməsi regionun sosial-iqtisadi inkişafında ardıcıl və balanslı irəliləyişin mümkün olduğunu təsdiqləyir.

Nuray,

Aznews.az