İnformasiya və rabitə sektorunda 6,7 faizlik artım müşahidə olunur - ŞƏRH

Bu ilin yanvar-sentyabr aylarında Azərbaycanda informasiya və rabitə müəssisələrinin göstərdiyi xidmətlərin ümumi dəyəri 2 milyard 740,7 milyon manat təşkil edib ki, bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 6,7 faiz çoxdur. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, əldə olunan gəlirin 83,4 faizi qeyri-dövlət sektorunun, 72,6 faizi isə əhali seqmentinin payına düşüb. Təkcə sentyabr ayında bu sahədə 339 milyon manatlıq xidmət göstərilib və bu, ötən ilin müvafiq ayına nisbətən 6,6 faiz artım deməkdir. Müqayisə üçün qeyd etmək lazımdır ki, 2024-cü ildə bu sektor üzrə ümumi xidmət dəyəri illik müqayisədə 11,4 faiz artımla 3 milyard 601,7 milyon manata çatmışdı. Bu rəqəmlər informasiya və rabitə bazarının artım tendensiyasının 2025-ci ildə də davam etdiyini göstərir.

İnformasiya və rabitə xidmətlərində müşahidə olunan artım təsadüfi deyil və həm qlobal, həm də milli iqtisadi dinamikalarla sıx bağlıdır. Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqının (ITU) 2024-cü il hesabatına əsasən, dünya üzrə İKT bazarının illik artım tempi 6-8 faiz aralığında dəyişir. Bu artımın əsas drayverləri kimi mobil internetin genişlənməsi, süni intellekt texnologiyalarının tətbiqi, bulud xidmətlərinin kütləviləşməsi və rəqəmsal ödəniş sistemlərinin artan rolu qeyd edilir. Azərbaycanın informasiya və rabitə sektorundakı 6,7 faizlik artım bu qlobal tendensiyalara paralel şəkildə inkişaf etdiyini təsdiqləyir. Xüsusilə qeyri-dövlət sektorunun 83 faizdən çox paya malik olması bazarda rəqabət mühitinin formalaşması və özəl investisiyaların rolunun artdığını göstərir.

Sektorun inkişafını təmin edən əsas amillərdən biri rəqəmsallaşma siyasətinin ardıcıl şəkildə reallaşdırılmasıdır. "Rəqəmsal Azərbaycan" strategiyası çərçivəsində elektron hökumət xidmətlərinin genişlənməsi, mobil tətbiqlər vasitəsilə ödəniş və xidmət modellərinin inteqrasiyası, eləcə də regionlarda genişzolaqlı internetə çıxışın yaxşılaşdırılması bu artımı dəstəkləyən struktur faktorlardır. Nəticədə, həm istehlakçılar, həm də biznes seqmenti üçün rəqəmsal xidmətlər artıq zəruri gündəlik elementə çevrilib. Bu tendensiya təkcə şəhər mərkəzlərində deyil, regionlarda da aktiv şəkildə özünü göstərir, çünki fiber-optik şəbəkələrin genişləndirilməsi informasiya xidmətlərinə çıxışı daha bərabər hala gətirir.

İqtisadi müstəvidə bu artımın bir neçə mühüm nəticəsi mövcuddur. İlk növbədə, informasiya və rabitə xidmətlərinin dəyərinin artması qeyri-neft sektorunun genişlənməsini stimullaşdırır. Qlobal təcrübə göstərir ki, İKT-nin ÜDM-də payının 1 faiz artması ümumi iqtisadi artımı 1,3-1,5 faiz arasında yüksəldə bilir. Bu baxımdan, Azərbaycanın hazırkı artım tempi iqtisadi şaxələndirmə strategiyasına töhfə verir. İkinci mühüm aspekt isə fiskal sabitliklə bağlıdır. Sektorun genişlənməsi dövlət büdcəsinə əlavə vergi gəlirlərinin daxil olmasına və sosial investisiya imkanlarının artmasına şərait yaradır. Bu, həm də özəl sektorun maliyyə dayanıqlığını möhkəmləndirir, çünki artan xidmət tələbi yerli texnoloji şirkətlərin dövriyyəsini və innovasiya potensialını artırır.

İnformasiya və rabitə sektorundakı 72,6 faizlik əhali payı rəqəmsal iqtisadiyyatın sosial tərəfini nümayiş etdirir. Bu göstərici vətəndaşların texnoloji xidmətlərdən istifadəsinin kütləvi hal aldığını və rəqəmsal həyat tərzinin artıq stabil iqtisadi davranış modeli kimi formalaşdığını göstərir. Xüsusilə pandemiyadan sonrakı dövrdə onlayn ticarət, mobil bankçılıq və elektron ödəniş sistemləri üzrə istifadəçi sayı əhəmiyyətli dərəcədə artıb. Dünya Bankının 2024-cü il məlumatına görə, Azərbaycanda internet istifadəçilərinin payı 86 faizə çatıb və bu göstərici region üzrə ən yüksək səviyyələrdən biridir. Bu dinamika həm bazarın dərinliyini, həm də gələcəkdə rəqəmsal məhsul və xidmətlərin daha da genişlənməsi üçün real potensialın mövcudluğunu nümayiş etdirir.

Qlobal kontekstdə informasiya və rabitə bazarı artıq yalnız iqtisadi seqment deyil, həm də strateji təhlükəsizlik amili kimi qiymətləndirilir. Süni intellekt, böyük verilənlər (big data) və kiber təhlükəsizlik texnologiyalarının inteqrasiyası ölkələrin rəqəmsal suverenliyini müəyyənləşdirir. Azərbaycanın bu istiqamətdə həyata keçirdiyi tədbirlər, xüsusilə "AzInTelecom" və "Data Processing Center" kimi milli infrastrukturların inkişafı, ölkənin rəqəmsal təhlükəsizlik sisteminin möhkəmlənməsini təmin edir. Bu, həm də beynəlxalq əməkdaşlıq platformalarında Azərbaycanın rəqəmsal etibarlılıq imicini gücləndirən vacib elementlərdəndir.

Sektorun dayanıqlı inkişafı üçün əsas çağırışlardan biri innovasiyanın və yerli texnoloji istehsalın stimullaşdırılmasıdır. Hazırda informasiya və rabitə xidmətlərinin əsas hissəsi istehlaka yönəlib, lakin texnoloji istehsal, proqram təminatı və süni intellekt əsaslı məhsulların ixrac potensialının artırılması gələcək mərhələdə prioritet istiqamət olmalıdır. Bu yanaşma Azərbaycanın regional İKT mərkəzinə çevrilməsi üçün strateji baza formalaşdıra bilər. Eyni zamanda, gənc mütəxəssislərin bu sektora cəlbi və texnoloji təhsil sahəsində investisiyaların artırılması, innovativ inkişafın əsas təminat mexanizmlərindəndir.

Beləliklə, 2025-ci ilin ilk doqquz ayı üzrə 6,7 faizlik artım Azərbaycanın informasiya və rabitə sektorunda davamlı yüksəliş trendinin göstəricisidir. Bu artım yalnız statistik rəqəmlərlə ifadə olunan iqtisadi göstərici deyil, həm də ölkənin rəqəmsal modernləşmə strategiyasının praktik nəticəsidir. Qlobal tendensiyalarla sinxron şəkildə inkişaf edən bu sahə, yaxın illərdə Azərbaycanın iqtisadi modelində innovasiya və rəqəmsal iqtisadiyyat komponentlərinin əsas aparıcı qüvvələrdən birinə çevriləcəyini göstərir.

Nuray,

Aznews.az