Azərbaycanda süni intellekt sahəsinə 5 mln. manat vəsait ayrılacaq - ŞƏRH

2026-cı il dövlət büdcəsi layihəsində Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyinə süni intellekt, informasiya təhlükəsizliyi və rəqəmsal inkişaf istiqamətində nəzərdə tutulan xərclər Azərbaycanın texnoloji transformasiya prosesinin prioritetliyini bir daha göstərir. Sənədə əsasən, "Azərbaycan Respublikasının 2025-2028-ci illər üçün Süni İntellekt Strategiyası"nın həyata keçirilməsi üçün 5 milyon manat, "İnformasiya təhlükəsizliyi və kibertəhlükəsizliyə dair 2023-2027-ci illər Strategiyası" üzrə 5,8 milyon manat, həmçinin "Rəqəmsal İnkişaf Konsepsiyası" üçün 5 milyon manat ayrılması planlaşdırılır. Bu göstəricilər dövlət siyasətində rəqəmsal sabitliyin və milli texnoloji müstəqilliyin maliyyə təminatına xüsusi diqqət yetirildiyini nümayiş etdirir.

Qlobal miqyasda süni intellektə (Sİ) yönəldilən investisiyalar son illərdə kəskin artım nümayiş etdirir. Beynəlxalq Data Korporasiyasının (IDC) məlumatına əsasən, 2024-cü ildə dünyada süni intellekt texnologiyalarına yönəldilən xərclərin həcmi 180 milyard ABŞ dollarını keçib və 2026-cı ilədək bu rəqəmin iki dəfə artacağı proqnozlaşdırılır. Bu tendensiya təkcə texnoloji innovasiyaların deyil, həm də iqtisadi dayanıqlığın və rəqabətqabiliyyətliliyin strateji elementi kimi Sİ-nin rolunu göstərir. Azərbaycanın bu sahəyə planlı şəkildə maliyyə resursu yönəltməsi ölkənin regional rəqəmsal mərkəz kimi formalaşması istiqamətində ardıcıl addım sayılır. Xüsusən də dövlət strategiyasının təkcə texnoloji deyil, eyni zamanda etik, hüquqi və iqtisadi çərçivələri əhatə etməsi süni intellektin tətbiqini sistemli idarəetmə modelinə daxil etmək niyyətini göstərir.

Maliyyələşmə strukturunun ikinci istiqaməti olan informasiya təhlükəsizliyi və kibertəhlükəsizlik sahəsində nəzərdə tutulan 5,8 milyon manatlıq vəsait qlobal trendlə tam uyğunluq təşkil edir. Son illərdə dünya üzrə kiberhücumların sayı 60 faizdən çox artıb və bu, dövlətlərin rəqəmsal suverenliyinə birbaşa təhdid yaradır. Azərbaycan bu istiqamətdə həm texnoloji infrastrukturun qorunmasına, həm də kibertəhlükəsizlik üzrə insan kapitalının inkişafına sərmayə yönəldir. Dövlət və özəl sektor arasında təhlükəsizlik sahəsində sinerji yaradılması, xüsusilə də strateji dövlət platformalarının və elektron xidmətlərin qorunması milli təhlükəsizlik kontekstində həyati əhəmiyyət daşıyır.

Rəqəmsal İnkişaf Konsepsiyasının icrası üçün ayrılan 5 milyon manat isə daha geniş perspektivli iqtisadi və sosial məqsədlərə xidmət edir. Bu, ölkənin rəqəmsal iqtisadiyyat modelinə keçidini, e-hökumət və e-xidmət infrastrukturunun təkmilləşdirilməsini, eləcə də süni intellekt və məlumat analitikasına əsaslanan idarəetmə sistemlərinin inteqrasiyasını əhatə edir. Qlobal miqyasda rəqəmsal keçid iqtisadi artımın yeni mərhələsi sayılır və Azərbaycan bu istiqamətdə infrastruktur, normativ baza və idarəetmə modellərinin inkişafını paralel şəkildə həyata keçirir. OECD-nin 2025-ci il proqnozuna görə, rəqəmsallaşmanın iqtisadi artıma təsir payı inkişaf etməkdə olan ölkələrdə 15 faizə qədər yüksələcək. Bu baxımdan, dövlətin strateji investisiyalarının uzunmüddətli iqtisadi effektləri həm məhsuldarlığın artımı, həm də işçi qüvvəsinin rəqəmsal bacarıqlarının güclənməsi şəklində özünü göstərəcək.

Ümumilikdə, dövlət büdcəsində bu üç istiqamət üzrə ayrılan vəsaitlər Azərbaycan iqtisadiyyatının gələcək struktur transformasiyasına sərmayə kimi dəyərləndirilə bilər. Bu strategiyalar bir-birini tamamlayan elementlərdir: süni intellekt innovasiyaları idarəetmədə səmərəliliyi artıracaq, rəqəmsal inkişaf platformaları infrastruktur bazasını gücləndirəcək, kibertəhlükəsizlik tədbirləri isə bu sistemin davamlılığını təmin edəcək. Qlobal təcrübə göstərir ki, dövlətin koordinasiyalı və balanslı rəqəmsal siyasəti uzunmüddətli dövrdə həm iqtisadi sabitlik, həm də sosial etimadın formalaşmasında əsas rol oynayır.

Azərbaycanın bu istiqamətdə seçdiyi kurs milli maraqlara uyğun, müasir çağırışlara adekvat və gələcəyə hesablanmış bir modelin təzahürüdür. Texnoloji inkişaf artıq sadəcə innovasiyanın deyil, milli iqtisadi təhlükəsizliyin və beynəlxalq rəqabət qabiliyyətinin əsas komponentinə çevrilib. Bu mənada süni intellekt, rəqəmsallaşma və kibertəhlükəsizlik üzrə dövlət proqramlarına ayrılan vəsaitlər strateji deyil, eyni zamanda sosial-iqtisadi dayanıqlığın təminatı kimi qiymətləndirilməlidir.

Nuray,

Aznews.az