Təhsil mühitində “oyunlaşdırma” metodunun səmərəliliyi - ARAŞDIRMA

Son illərdə təhsil sistemində ən çox müzakirə olunan anlayışlardan biri “oyunlaşdırma”dır. Sadə dillə desək, oyunlaşdırma təlim prosesinə oyun elementlərinin daxil edilməsidir. Burada söhbət yalnız kompüter oyunlarından getmir. Xal toplamaq, səviyyə yüksəltmək, rəqabət yaratmaq, nişan və sertifikatlarla mükafatlandırmaq kimi motivasiyaedici mexanizmlər öyrənmə prosesini daha maraqlı və interaktiv edir. Bu yanaşma ilk baxışdan sadə görünsə də, əslində insan psixologiyasının ən mühüm mexanizmlərindən – mükafat gözləntisindən və motivasiya sistemindən istifadə edir.

Oyunlaşdırmanın təhsil sahəsində tətbiqi dünyada getdikcə genişlənir. ABŞ və Avropada universitetlər, hətta korporativ təlimlər belə bu metoddan aktiv şəkildə faydalanır. Araşdırmalar göstərir ki, oyun elementləri ilə zənginləşdirilmiş dərslərdə tələbələrin dərsə davamiyyəti və iştirak səviyyəsi ənənəvi dərslərlə müqayisədə əhəmiyyətli dərəcədə artır. Məsələn, Harvard Universitetində aparılan bir eksperimentdə dərs prosesində oyun mexanizmləri tətbiq olunan tələbələrin motivasiyası 30 faiz yüksəlib, mövzuların yadda qalma göstəriciləri isə daha uzunmüddətli olub.

Oyunlaşdırmanın səmərəliliyi yalnız motivasiya ilə məhdudlaşmır. Təlimdə yarış elementlərinin tətbiqi öyrənənlər arasında sağlam rəqabət mühiti yaradır, bunun nəticəsində hər kəs daha çox səy göstərməyə çalışır. Digər tərəfdən, oyunlaşdırma tədrisi fərdiləşdirir. Yəni hər bir tələbə öz sürəti və bacarığına uyğun olaraq öyrənmə prosesində irəliləyə bilir. Bu, xüsusən fərqli hazırlıq səviyyəsinə malik qruplarda öyrənmə bərabərsizliyini azaltmağa kömək edir.

Azərbaycan təhsil mühitində də oyunlaşdırma elementlərinə maraq artmaqdadır. Xüsusilə məktəblərdə STEM dərslərinin, xarici dil kurslarının və onlayn təlim platformalarının oyun elementləri ilə zənginləşdirilməsi gənclər üçün öyrənməyi daha maraqlı edir. Məsələn, xarici dil öyrədən Duolingo platformasının oyun məntiqinə əsaslanan sistemi tələbələrin davamlı məşq etməsinə imkan yaradır. Bu tip nümunələr göstərir ki, düzgün tətbiq edildikdə oyunlaşdırma öyrənməni vərdiş halına gətirə bilər.

Bununla belə, oyunlaşdırmanın həddindən artıq istifadəsi bəzi risklər də daşıyır. Əgər təlim yalnız xal toplamaq və səviyyə keçmək üzərində qurularsa, tələbələr əsas məqsədi – bilik qazanmağı arxa plana ata bilərlər. Digər tərəfdən, oyun elementlərinin zəif qurulduğu hallarda tələbələrin marağı sürətlə azala bilər. Ona görə də oyunlaşdırma sadəcə texniki alət deyil, məqsədyönlü pedaqoji yanaşma kimi tətbiq olunmalıdır.

Təhsil mühitində bu metodun səmərəliliyi ondan ibarətdir ki, o, həm kognitiv, həm də emosional öyrənməni dəstəkləyir. İnsan yalnız məlumatı qəbul etməklə deyil, həm də onu emosional təcrübə ilə yaşadıqda daha yaxşı yadda saxlayır. Oyun elementləri isə emosional əlaqəni gücləndirir və öyrənməni daha davamlı edir.

Görünən odur ki, gələcəkdə oyunlaşdırma təhsil prosesinin ayrılmaz hissəsinə çevriləcək. Azərbaycanda da bu metodun tətbiqi həm ənənəvi sinif mühitində, həm də onlayn təlim platformalarında genişləndirilə bilər. Əgər oyun mexanizmləri balanslı şəkildə qurularsa, gənclərin motivasiyası yüksələr, təhsil prosesi daha effektiv və əyləncəli olar.

Nuray,

Aznews.az