Azərbaycan İtaliyaya neft ixracını 46 %-ə yaxın artırıb - ŞƏRH

Bu ilin yanvar-sentyabr aylarında Azərbaycanın İtaliyaya 9 milyon 589 min ton xam neft ixrac etməsi ölkənin enerji ticarətində ən mühüm istiqamətlərdən birinin Avropa bazarı olduğunu bir daha təsdiqləyir. Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, bu ixracın dəyəri 4 milyard 992 milyon ABŞ dolları təşkil edib. Ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə ixrac həcminin 45,8 faiz, dəyərinin isə 19,9 faiz artması həm hasilat sabitliyinin, həm də Avropada Azərbaycan neftinə artan tələbin göstəricisidir. İtaliya Azərbaycanın ümumi neft ixracında 56 faizdən çox payla əsas istiqamət kimi ön sıradadır və bu, təkcə enerji bazarının deyil, həm də diplomatik-iqtisadi əlaqələrin mərkəzində dayanır.

İtaliya uzun illərdir Azərbaycan neftinin əsas alıcısıdır və bu tendensiya Cənub Qaz Dəhlizi layihəsi ilə paralel olaraq daha dərin strateji əməkdaşlıq formatına çevrilib. Roma hökumətinin enerji təhlükəsizliyində Bakı ilə tərəfdaşlıq modeli Avropa İttifaqının ümumi enerji siyasətinə uyğunlaşdırılıb. Avropada enerji bazarının yenidən qurulması, xüsusən Rusiya ilə ticarət məhdudiyyətlərinin artması fonunda Azərbaycanın payının böyüməsi iqtisadi reallıqların nəticəsidir. Bu kontekstdə İtaliya Azərbaycanın neft və qaz ixracında əsas körpü rolunu oynayır. Ceyhan limanı vasitəsilə Aralıq dənizinə çıxarılan xam neft oradan İtaliyanın Triyest limanına daşınır və Avropa bazarlarına paylanır. Bu logistika modeli həm etibarlılıq, həm də iqtisadi səmərəlilik baxımından Azərbaycanın üstünlüyünü qoruyur.

Qlobal enerji bazarlarında qiymət dəyişkənliyinə baxmayaraq, Azərbaycanın ixrac gəlirlərində artım müşahidə olunur. 2025-ci ilin ilk 9 ayında Brent markalı neftin orta qiymətinin 80-85 ABŞ dolları diapazonunda dəyişməsi fonunda ixrac dəyərinin yüksəlməsi təkcə qiymət amilinə deyil, həm də tədarük həcmlərinin genişlənməsinə bağlıdır. Bu göstərici hasilatın sabit saxlanması və nəqliyyat infrastrukturunun dayanıqlılığı ilə izah edilir. Ölkə ümumilikdə 16,9 milyon ton həcmində 8,9 milyard dollar dəyərində xam neft ixrac etməklə xarici ticarət balansında 1,8 milyard dollarlıq profisiti təmin edib. Bu isə dövlət büdcəsinə və valyuta ehtiyatlarına müsbət təsir göstərən amildir.

İtaliyanın enerji bazarında Azərbaycan neftinin payının artması həm də Avropa sənayesində karbohidrogenlərə olan tələbin bərpa mərhələsinə daxil olduğunu göstərir. 2024-cü ilin sonundan başlayaraq Avropada enerji keçidi siyasətinə baxmayaraq, neft emalı müəssisələrinin istehsal gücü azalmayıb. Əksinə, İtaliya kimi emal mərkəzləri üçün Azərbaycan nefti aşağı kükürd tərkibli və keyfiyyətli resurs sayılır. Bu baxımdan Bakı-Tbilisi-Ceyhan kəmərinin və SOCAR-ın Avropadakı törəmə şirkətlərinin fəaliyyəti Avropa bazarında Azərbaycanın mövqelərini daha da gücləndirir. Eyni zamanda İtaliyanın enerji təminatında Azərbaycan neftinin artan rolu Avropa İttifaqının təchizat xəritəsində Cənubi Qafqaz faktorunu ön plana çıxarır.

Azərbaycanın İtaliya ilə enerji əməkdaşlığı təkcə xammal ixracına deyil, həm də texnoloji, ekoloji və sənaye yönümlü layihələrə əsaslanır. İtaliyanın Eni şirkəti və digər tərəfdaşlarla birgə həyata keçirilən enerji layihələri Azərbaycanın sənaye transformasiyasına və yaşıl enerji siyasətinə uyğun şəkildə davam etdirilir. Bu, ölkənin uzunmüddətli enerji strategiyasının həm iqtisadi, həm də ekoloji davamlılıq elementlərini birləşdirən model kimi formalaşdığını göstərir. İxracın bu səviyyədə artımı yalnız bazar təsadüfü deyil, planlı və ardıcıl enerji siyasətinin nəticəsidir.

Hazırkı mənzərə onu göstərir ki, Azərbaycan İtaliya ilə enerji əlaqələrində təkcə ticarət tərəfdaşı deyil, həm də Avropanın enerji sabitliyində mühüm oyunçudur. Bu münasibətlərin uzunmüddətli perspektivdə daha da dərinləşməsi gözlənilir, çünki enerji təhlükəsizliyi məsələsi Avropa üçün hələ də strateji prioritet olaraq qalır. Azərbaycanın ixrac coğrafiyasının genişlənməsi və İtaliya istiqamətində mövqelərinin güclənməsi ölkənin iqtisadi və diplomatik potensialının real göstəricisidir. Beləliklə, enerji bazarlarında dəyişkənliyə baxmayaraq, Azərbaycan sabit və etibarlı təchizatçı kimi Avropa üçün strateji əhəmiyyətini qoruyur.

Nuray,

Aznews.az