Şərqi Zəngəzurun bərpasında yeni memarlıq konsepsiyası - ŞƏRH

III Azərbaycan Milli Şəhərsalma Forumunda "SA Partners" şirkətinin Şərqi Zəngəzurun bərpası ilə bağlı baş planlara yeni tipli yaşayış evləri - taunhausların daxil edilməsini elan etməsi regionun memarlıq və sosial-iqtisadi inkişaf modelində keyfiyyətcə yeni mərhələnin başlanğıcını göstərir. Şirkətin təsisçisi Dunya Kovari-Binggeli bildirib ki, məqsəd dağlıq relyefə və tamamilə dağıdılmış şəhər infrastrukturuna baxmayaraq, qayıdan sakinlər üçün təhlükəsiz, davamlı və layiqli yaşayış mühiti formalaşdırmaqdır. Onun sözlərinə görə, Zəngilan, Kəlbəcər və Qubadlı üçün hazırlanan baş planlarda təbii landşaft, tarixi planlaşdırma və iqlim amilləri nəzərə alınmaqla şəhərsalma yeni yanaşma əsasında həyata keçirilir. Şirkət həmçinin süni arx sisteminin bərpası, "yaşıl" və "mavi" şəbəkələrin inteqrasiyası, sərin hava dəhlizlərinin yaradılması və ekoloji uyğun tikililərin planlaşdırılmasını əsas prioritetlər kimi müəyyən edib.

Şərqi Zəngəzurda şəhərsalma və bərpa prosesinə dair bu model müasir urbanistika təcrübəsinin Azərbaycanda tətbiqinin nümunəsidir. Postmünaqişə ərazilərində aparılan yenidənqurma işləri yalnız infrastruktur səviyyəsində deyil, sosial və ekoloji dayanıqlıq baxımından da kompleks yanaşma tələb edir. Taunhaus tipli yaşayış evlərinin bu kontekstdə tətbiqi təkcə memarlıq yeniliyi deyil, həm də icma əsaslı yaşayış mədəniyyətinin formalaşmasına xidmət edən sosial konsepsiyadır. Bu model Avropada, xüsusilə İsveç, Niderland və Böyük Britaniya kimi ölkələrdə uzun illərdir dayanıqlı şəhərsalma strategiyalarının əsas elementi kimi qəbul olunur. Şərqi Zəngəzurda isə bu yanaşma yerli iqlim və relyefə uyğunlaşdırılaraq həm estetik, həm də funksional baxımdan yeni həyat tərzi üçün baza yaradır.

Taunhaus konsepsiyası fərdi evlərin və çoxmənzilli binaların üstünlüklərini birləşdirərək enerjiyə qənaət, torpaqdan səmərəli istifadə və sosial əlaqələrin gücləndirilməsi kimi mühüm nəticələr doğurur. Şərqi Zəngəzurun bərpa planında bu tipli yaşayışların tətbiqi dövlətin reabilitasiya strategiyasına uyğun olaraq regionun demoqrafik və iqtisadi potensialının bərpasına töhfə verəcək. Layihədə vurğulanan "yaşıl zonalar" və ekoloji dəhlizlər iqlim dəyişikliyinə adaptasiya baxımından xüsusilə önəmlidir. Bu yanaşma şəhərlərin mikroiqlimini tənzimləyir, istilik adası effektini azaldır və təbii sirkulyasiya vasitəsilə komfortlu yaşayış şəraiti yaradır.

"SA Partners"in təqdim etdiyi yeni məktəb prototipi olan dairəvi bina modeli də gələcək nəsillər üçün həm sosial inteqrasiyanı, həm də funksional təhsili təşviq edən innovativ konsepsiyadır. Bu cür tikililər həm enerji effektivliyi, həm də akustik və psixoloji rahatlıq baxımından optimal hesab olunur. Belə layihələrin icrası Azərbaycanın şəhərsalma siyasətində müasir standartların tətbiqini və beynəlxalq memarlıq təcrübəsinin lokallaşdırılmasını nümayiş etdirir. Üstəlik, baş planlarda tarixi planlaşdırma elementlərinin qorunması və landşaftla harmoniya prinsipinin saxlanılması regionun memarlıq identitetini bərpa etməyə imkan verir.

Bütün bu amillər birgə götürüldükdə, Şərqi Zəngəzurun baş planı yalnız şəhərsalma sənədi deyil, həm də sosial, ekoloji və mədəni inteqrasiya strategiyası kimi dəyərləndirilə bilər. Bu model Azərbaycanın postmünaqişə dövründə bərpa və inkişaf siyasətinin müasirlik və dayanıqlılıq prinsiplərinə əsaslandığını göstərir. Həm memarlıq, həm də urbanist baxımdan bu yanaşma gələcəkdə digər bölgələr üçün də nümunə rolunu oynaya bilər. Şərqi Zəngəzurda həyata keçirilən layihələr həm regionun yenidən doğulmasını, həm də milli şəhərsalma siyasətinin keyfiyyətcə yeni mərhələyə keçidini simvolizə edir.

Nuray,

Aznews.az